Nieuwe 4e herziene Druk: Sterilisatie van Medische Hulpmiddelen met Stoom

Sterilisatie van Medische Hulpmiddelen met Stoom 

Herziene vierde Nederlandse druk. 2021

ISBN: 978-90-75829-09-9. Uitgever/distributie: Interster, Wormerveer, Nederland.

Aankondiging op achterflap:

Met deze Nederlandstalige uitgave van het uit 1996 stammende boek Sterilization of medical supplies by steam wordt een mijlpaal bereikt in de Nederlandse sterilisatie- wereld. Voor het eerst beschikken de Nederlandse centrale sterilisatieafdelingen hier- mee over een boek dat het proces van sterilisatie van medische hulpmiddelen door middel van stoom uitgebreid, gedetailleerd en toegankelijk beschrijft

Auteur Jan Huys gaf het Engelstalige boek in eerste instantie in eigen beheer uit en oogstte daarmee lof van de Europese sterilisatievereniging ESH (inmiddels WFHSS (World Federation for Hospital Sterilization Sciences) die het direct na verschijnen uitriep tot standaardwerk. Sinds die tijd is het boek nooit uit de aandacht verdwenen. Inmiddels is het boek in 9 talen verschenen en wordt wereldwijd gebruikt als basis voor opleidingen van Medewerkers Steriele Medische Hulpmiddelen.

Peter de Haas en Philip de Vries (destijds respectievelijk hoofd CSA en ziekenhuis- apotheker/deskundige steriele medische hulpmiddelen in het UMC Utrecht), werden bereid gevonden om de tekst – andermaal herzien en geactualiseerd door Jan Huys – in het Nederlands te vertalen.

De derde druk werd voorzien van een nieuw hoofdstuk. Hoofdstuk 9 is volledig gewijd aan “Verpakken van te steriliseren medische hulpmiddelen”. Deze vierde, herziene Nederlandse druk heeft bewezen dat Sterilisatie van medische hulpmiddelen met stoom vijfentwintig jaar na de eerste Engelstalige verschijning, de plaats heeft ingenomen die  het feitelijk direct al verdiende: het standaardwerk voor de Nederlandse sterilisatiewereld.

Voorwoord

Inmiddels al weer meer dan 39(!) jaar geleden vertrok ik als technicus naar Ghana (West Afrika) waar ik 7 jaar zou blijven. Ik was verantwoordelijk voor het opzetten van een onderhoudsdienst voor de ziekenhuizen van de missie-gezondheidszorg. Aanvankelijk richtte het werk zich vooral op het daadwerkelijk uitvoeren van reparatie en onderhoud aan apparatuur in de breedste zin van het woord. In de latere jaren verschoven de taken zich steeds meer naar organisatorische activiteiten en vooral ook training. Het bleek dat voor de meeste apparatuur uitgebreid studiemateriaal beschikbaar was. Echter voor sterilisatie bleef het beperkt tot vaak karige gebruiksaanwijzingen van fabrikanten zonder verdere achtergrondinformatie.

Goede tijden! Als technicus actief in de operatiekamer van een missieziekenhuis in Ghana (Asin Fosu, 1982) Na terugkeer in Nederland (1989) werd uiteindelijk HEART Consultancy gestart (1995). In de loop van de jaren concentreerde het werk zich steeds meer op sterilisatie van medische hulpmiddelen. Er werd gewerkt aan het boek en verzorgde trainingen, zoals hier voor CSA personeel in het ziekenhuis in Bungudu, Zamfara State, Noord Nigeria (2011)

Het was begin jaren 90; de tijd dat hier in Nederland de sterilisatiewereld enorm in beweging was. Nederland stond in de voorlinie van ontwikkelingen op dit terrein. De Richtlijnen Steriliseren en Steriliteit waren onlangs geformuleerd en vormden de grondslag voor de eerste Europese Normen met betrekking tot sterilisatie. Het vak professionaliseerde snel. Ik had me in het streven om een boek hierover uit te brengen dan ook stevig onderschat. Ik kon een cursus volgen bij Machiel-Jan Bot die me met groot enthousiasme inleidde in de wereld van micro-organismen, infectiepreventie en sterilisatie. Om informatie te verzamelen kwamen er contacten met het bedrijfsleven en onder andere het RIVM, waar indertijd de legendarische Jack van Asten met strakke hand steriliserend Nederland aanstuurde. Uit de informatie die langzaam maar zeker werd verzameld kon de eerste Engelse uitgave ontstaan, die onder auspiciën van de ESH (de voorloper van de huidige WFHSS) in 1996 werd uitgegeven. In 2004 verscheen de tweede bijgewerkte druk.

Het goed functioneren van de sterilisatoren is cruciaal. In veel projecten wordt ook training voor technici aangeboden. St. Joseph’s Hospital, Monrovia, Liberia (2015) Oorspronkelijk waren de trainingen vooral op Afrika gericht, echter later werden ook trainingen in Azië gegeven, zoals hier in Hospital Kuala Lumpur (2017). Het inmiddels verschenen boek vormt steeds de leidraad.

Bij ontmoetingen met mensen in het (Nederlandse) veld kwam de steeds vraag wanneer er eindelijk een versie in het Nederlands zou verschijnen.
In het midden van 2005 namen Peter de Haas, hoofd CSA en Philip de Vries, ziekenhuisapotheker/Deskundige Steriele Medische Hulpmiddelen, beiden verbonden aan het UMC Utrecht, het initiatief en kwam er een eerste aanzet van de vertaling. In 2006 werd de knoop doorgehakt en werd tot publicatie besloten. Het bedrijf Interster stelde zich bereid om de financiering en uitgave te realiseren. De tekst werd getoetst en waar nodig aangepast aan de Nederlandse situatie. In 2007 verscheen de eerste Nederlandse druk.

Vanwege het enorme belang van het reinigen van medische hulpmiddelen voordat zij worden gesteriliseerd werd in de 2e druk hierover een hoofdstuk toegevoegd. Verpakkingsystemen spelen een cruciale rol om de steriliteit van hulpmiddelen te waarborgen op het moment van gebruik. Dit onderwerp werd in de eerdere uitgaven onderbelicht. Vandaar dat in deze 3e herziene druk hierover een nieuw hoofdstuk is opgenomen.

Sterilisatie blijkt een vak te zijn met raakvlakken uit de meest uiteenlopende takken van wetenschap en techniek: van microbiologie, geneeskunde, tot werktuigbouw, elektronica en informatietechnologie. Uiteindelijk is het ook een confrontatie van leven en dood: Leven op micro-schaal wordt massaal geofferd ter bescherming van het onze. Daarmee krijgt sterilisatie haast een filosofisch/ethisch karakter.

Dit boek wil een inleiding zijn voor hen die te maken krijgen met dit fascinerende vakgebied dat een niet te onderschatten bijdrage levert aan de veilige behandeling van de vele patiënten, die daarmee hun leven mede aan onze zorg toe vertrouwen. Voor de realisatie van deze Nederlandse uitgave wil ik hierbij iedereen die erbij betrokken was – ook weer bij deze derde druk – van harte bedanken voor hun hulp, vertrouwen en geduld. Met name wil ik hier noemen:

Roald Strackx, Lia Soetendal, Bob Randshuizen, Interster International BV
Peter de Haas, Philip de Vries, UMC Utrecht
Tom Peereboom, SVN
Adrie de Bruijn, RIVM, Bilthoven
Arjan van Drongelen, RIVM, Bilthoven
Melchior Oldenburger, Martiniziekenh., Groningen
Jan Middelhoven, Ziekenhuis Gelderse Vallei, Ede
Machiel-Jan Bot, MediThema
Thea Daham Mariette Jungblut, LUMC Leiden
Marcel Klerk, Rik Liefting, PMT, Alblasserdam
Gerbrand Boelens, Ziekenh. Eemland Amersf.
Kees Rusman, Spaarne Gasthuis, Hoofddorp
Brecht Mané, Ziekenhuis Bernhoven, Uden
Bas Hijl, VU Medisch Centrum Amsterdam
Tim Galekop, TigaMed, Hoeilaart, België
Kea de Oude

  

Jan Huys,
Februari 2021

 

Reisverslag. Monrovia, Liberia. 08-09-2015. Groet Uit Monrovia III

Van: Jan Huijs [mailto:janbiribiara@gmail.com]
Verzonden: 08 June 2015 10:30
Aan:
Onderwerp: Groet uit Monrovia III

 

Beste Allemaal,

 

Afgelopen vrijdag kwam de nieuwe sterilisator op zijn plaats hier in het St. Josephs Hospital. Was een hachelijke onderneming. Een machine van 800 kg, moest door een kleine deuropening met 1 cm speling. Ging allemaal maar net! Uiteindelijk heel goed gelukt. Zonder heftruckje dat we van het Duitse Rode Kruis ontvingen zou het een bijna hopeloze onderneming zijn geweest…

Nu kunnen we eindelijk aan de eigenlijke installatie beginnen (aansluiten van water, electriciteit en afvoer.

 

In het ander ziekenhuis kregen we uiteindelijk de grote Matachana autoclaaf aan de praat!

We hebben er een biertje op gedronken met het team. Super gezellig.

Nu moet daar nog het nodige gebeuren:

Installatie van waterbehandeling; schoonmaken van alle materialen; bekijken hoe de flow van vuil, schoon en steriel materiaal zal zijn. enz.

 

Als alle apparatuur op orde is kunnen we de training doen.

Voorlopig nog heel veel te doen voordat het zover kan zijn.

 

Ik houd je verder op de hoogte!

Voor nu het allerbeste hier uit St. Josephs Hospital, Monrovia,

Jan

 

Reisverslag: Monrovia, Liberia. 05-07-2015. Bericht uit St. Joseph’s Hospital: Nog steeds hier in Monrovia!

Van: Jan Huijs [mailto:jh@heartware.nl]
Verzonden: 05 July 2015 23:10
Onderwerp: Bericht uit st. Josephs Hospital: Nog steeds hier in Monrovia!

Beste allemaal,

Nog steeds ben ik hier in Monrovia!

Er is voortgang, maar het gaat allemaal langzaam.

Inmiddels zijn 3 van de 4 autoclaven up and running.

Van de autoclaaf in het JF Kennedy Hospital moet nog een UPS ingebouwd worden voor de besturing. Absoluut nodig.

Hij zorgt voor bescherming van de electronica maar voorkomt ook het dat korte stroomonderbrekingen leiden tot een afgekeurd proces.

Met als gevolg: proces  wordt beeindigd, de lading moet eruit, verpakking moet verwijderd, opnieuw verpakken en opnieuw steriliseren,

Heel vervelend voor het personeel en kost enorm veel tijd en geld.

We gaan dit dinsdag dan eindelijk doen.

De machine werkt verder prima.

 

De grote beurt van de oude KSG in het St. Josephs Hospital is nu eindelijk ook afgerond. Ik zou vandaag (zaterdag) een eerste test doen, maar ging niet door.

De stad in om gereedschap te vinden om een gat van 2.5 cm te maken in het roestvrij staal van een aanrecht voor instrument reiniging van bij de OK. We willen een waterspuitpistool aansluiten, maar de slang moet via een speciale nippel door het aanrecht…

Ook in de reiniging van de OK van de verloskunde wordt er een aangesloten.

We wilden daar even kijken of het kan; hoe het aan te pakken.

Het is in het high risk gedeelte. Dus wel beschermende kleding aan; in dit geval is de lichte versie voldoende.

Ik ga met Nimley, onze loodgieter. We zijn bijna een kwartier bezig om ons aan te kleden. Voor een bezoekje van twee minuten.

Vervolgens is er grote berg afval van onze kleding die morgen de verbrandingsoven in zal gaan.

Een groot gat maken in Roesvast staal blijkt niet zo makkelijk. Uiteindelijk zelf mee de stad ingegaan en de spullen gevonden. Maar wel de halve dag voorbij.

Kreeg vanmiddag bezoek van de nieuwe head of operations van het Duitse Rode Kruis. Ze is een week geleden hier aangekomen.

Met haar financien afhandelen voor de spullen die ik voor de sterilisator van het JF Kennedy Hospital kocht.

Het gaf ook de mogelijkheid om hier het ziekenhuis te laten zien.

 

Morgen dan toch die KSG autoclaaf uitproberen.

We hebben de vacuumpomp vervangen; klep plunjers en veren van alle kleppen vernieuwd. Alle gegalvaniseerde pijpen in de water toevoerleidingen vervangen door plastic leidingen. Grondige schoonmaak beurt; nieuw verwarmingselement, enz. Een echte facelift.

Nu hopen dat bij de harttransplantatie en  die van al die andere organen heeft overleefd! Geweldige samenwerking met de mensen hier!

Maar wel spannend om te zien of  de patient weer tot leven komt!

Dan moet maandag ook die inventarisatie eindelijk op de rit komen. Het blijft lastig. De IT man had een grote berg werk op zijn bord ivm rapportages en werd later ziek. Maandag zou hij beschikbaar zijn.

Dan zal dan uiteindelijk de komende de cursus sterilisatie kunnen gaan beginnen.

Een week geleden deden we de eerste productie cycli van de nieuwe Matachana autoclaaf. Een van de mensen van de OK/CSA, Jackson, had dienst.  Ik instrueer hem hoe de autoclaaf te bedienen.

Terwijl we de cyclus afwachten vertelt hij over zijn verleden. Terug in de tijd. De negentiger jaren. De tijd van James Taylor. Het land in oorlog. Rebellen proberen het regeringsleger te overmeesteren. Hij was 14 jaar.  Zijn vader was militair in het leger. Het gezin is op de vlucht. Ze willen de grens over. Aan de grens met Guinea worden ze gepakt door rebellen. Hij, zijn broers en zussen, zijn moeder en zijn vader. Zijn vader wordt apart genomen. Ze zijn er allemaal bij en moeten toezien. Zij, de kinderen, moeten zingen. Intussen wordt van de vader de keel doorgesneden… Totale bizarheid. Totale bruutheid.

Het ziekenhuis kreeg onlangs een nieuwe verbrandingsoven.

Alle ziekenhuisafval wordt momenteel in een oude oven verbrand. Elke morgen om 8 uur het ritueel. Mensen in de volledig beschermende pakken kruien de zakken met afval naar de verbrandingsoven. Maar hij is oud, heeeel oud. Werd voorheen met brandstof gestookt; en op temperatuur geregeld. De regeling werkt al lang niet meer. Geen brandstof wordt er meer toegevoegd. Veel van het afval is plasticachtig en brandt goed. Maar er is steeds de zwarte kwalm en een wel erg onprettige geur als er gestookt wordt.

De nieuwe oven staat er nu; er wordt nu een gebouw omheen gezet.

Bij de installatie ging echter e.e.a. mis. Ook verbrandingsovens zijn tegenwoordig vol met electronica besturingscomponenten. Door onjuiste aansluiting raakten componenten defect. Er zijn inmiddels nieuwe componenten. Nu moet getest worden of hij werkt. Er zijn echter  nogal wat misverstanden over de verbrander. Hij zou niet geschikt zijn voor lichaamsdelen/lichaamsvochten/bloed.

De website van de fabrikant geeft echter aan dat hij daar juist wel voor bedoeld is. De verbrander heeft een grote metalen schoorsteen. Er zou een bliksemafleider geinstalleerd moeten zijn. Is er echter niet. Het ziekenhuis vroeg uiteindelijk of ik hierbij ook wil helpen.

Naar  mijn mening bleef ook hier de donorgemeenschap in gebreke! Er wordt niet genoeg aandacht gegeven aan adequate training/overdracht! De focus is op het leveren van de apparatuur. De ondersteuning blijft achterwege, met als gevolg er echt enorm veel naar ik denk goedbedoelde hulpgoederen, niet  functioneren. Het is een enorm hardnekkig verschijnsel in de donorgemeenschap.

Zo heb ik een heleboel gedoe gehad om mijn verblijf hier te verlengen. Zelfs het regelen van mijn verzekering leek een bijna hopeloze zaak. Zelfs als ik hier onbetaald blijf, mijn ticketwijziging betaal, zelfs dan was het een schijnbaar onmogelijke zaak. Het Rode Kruis krijgt het niet voor elkaar! Bizar. Uiteindelijk is er via het Medical Mission Institute in Wuerzburg toch een regeling getroffen.

Bizar. Geld voor nieuwe wasmachines om 4-jaar oude wasmachines te vervangen die een maand gedraaid hebben is er  wel, maar om een door allerlei omstandigheden  de verzekering van mijn verlenging van verblijf hier door langer durende installatie en training van apparatuur te financieren, bleek heel uitermate lastig.

In de praktijk komt het er op neer dat installatie van machines/apparaten en bijbehorende training en ondersteuning niet goed gebeurt. En de lokale mensen hier moeten aanmodderen. En dan wordt er gezegd: Zie je wel, die Afrikanen, dat wordt nooit wat. Een bodemloze put.

Uitermate onterecht! Ik zelf was een week in Spanje om de kneepjes van de autoclaven te leren die ik hier zou installeren. Waarom verwacht men van lokale technici hier met veel minder achtergrond kennis en veeeel minder middelen, dat die het in een uur moeten kunnen. Bizar! Totaal bizar! Je begint inderdaad te denken dat hat Westen er alleen op uit is om Afrika dom te houden.

En intussen rijden de mensen van de grote organisaties als UN, Rode Kruis, rond in nutteloos grote, smetteloos witte 4 wheel drives met grote antennes, wonen in grote huizen, eten in dure hotels waar dan in air-coonditioned zalen bepaald wordt wat goed is voor die arme drommels in het land. Om dan af te sluiten met een uitstekend diner en een goed glas wijn.Welke gevoelens roept dit allemaal op?

Sorry, voor mijn wat cynische kijk op wat ik hier ervaar.

Het komt er op neer dat ik nogmaals verlenging gevraagd. Met als resultaat dat ik pas op 17 juli naar huis kom.

Op 24 juli zou ik dan naar Japan gaan.

Nu zijn er echter hier in Monrovia nieuwe Ebola-gevallen. Een jongen stierf enkele dagen (29 juni) geleden. Ook zijn er hier in de stad een aantal nieuwe besmettingen als gevolg van zijn contacten.

Er wordt onderzoek gedaan naar contacten die de jongen gehad heeft.

Al met al is Liberia niet Ebola vrij meer. Een stevige afknapper voor het land.

Ik weet nog niet wat dit als gevolg heeft op mijn bezoek aan Japan. Als men daar een quarantaine periode aan gaat houden van 21 dagen, dan heeft het geen zin om te gaan.

Ik wacht het af.

 

Er wordt hier enorm hard gewerkt om het gezondheidssysteem weer op gang te krijgen en Ebola onder bedwang te houden. Nog steeds wordt iedereen die hier het terrein op komen de temperatuur gemeten en moeten handen gewassen worden. Risikoafval wordt door mensen in volle beschermingsuitrusting opgehaald en naar de verbrandingsoven gebracht. in de ok’s wordt in volle PPE gewerkt. Er zijn regelmatig refresher trainingen. Er blijven strikte procedures voor Infectiepreventie. Met alle ongemakken voor het personeel.

Heb echt geweldig veel respect voor al die mensen om dit allemaal dag-in-dag-uit vol te houden. Daarbij  is dat wat ik doe eigenlijk een kleinigheid; ik ben na afloop van mijn werk na een minuut hier in mijn kamertje. Het eten staat klaar. Heb de gemakken van water, 24 uur electriciteit en internet. De meeste mensen hier moeten na hun werktijd met de overvolle bus naar schamele huis. Meestal meer dan een  uur onderweg.  Ik hoor dat de dag om 5:00 -5:30 begint, om hier op tijd te zijn. Dan in de avond weer terug.  Dat tegen salarissen die eigenlijk in geen verhouding staan tot de kosten voor levensonderhoud. Toch blijft men het werk doen; zie ik veel blije gezichten bij de staf als ik hen groet. Ik kan alleen maar diep respect hebben.

 

Oh, het is hier in de avond wel vaak stilletjes. Maar er is altijd enorm veel te doen. No time to be bored.

Hoop weer gauw van jullie te horen of te ontmoeten!

Allerbeste wensen\

 

Van: Jan Huijs [mailto:janbiribiara@gmail.com]
Verzonden: vrijdag 26 juni 2015 0:41
Aan: ‘Yoko Huijs’
CC: ‘mariko_huijs@hotmail.com’; ‘Junko Huijs’
Onderwerp: Bedankt!

 

Eerste foto: Vanmiddag: Jackson Moore, de medewerker in de sterilisatie afdeling draait de eerste cyclus met de nieuwe Matachana autoclaaf. Hij vertelde zijn verhaal over zijn jeugd tijdens de oorlog (negentiger jaren. Hij was 15 jaar. Zijn vader werd in zijn bijzijn en van zijn 3 broers, 3 zussen en moeder door rebellen vermoord. De keel doorgesneden. Zij moesten zingen, terwijl het gebeurde. De mens is tot de grootste gruwelijkheden in staat…

De moeder kon het allemaal niet meer verdragen; is enkele jaren later overleden.

 

Reisverslag. 16-12-2006 Jakarta, Indonesie: Samenwerking

Beste allemaal,

16 dec 2006, Sukarno Hatta vliegveld in Jakarta. Zojuist aangekomen uit Kupang op het eiland Timor: een van de van de duizenden eilanden die Indonesië telt (Afbeelding 01). Alweer een jaar of 3 geleden werd ik benaderd door de Duitse sterilisatorfabrikant Webeco over de mogelijkheid om hier een kursus sterilisatie te verzorgen. Het ministerie van gezondheid heeft voor de provincie Oost Nusa Tenggara (NTT) een programma opgezet ter verbetering van de gezondheidszorg; het wordt gefinancierd door de Duitse ontwikkelingsbank KfW (Kreditstelle fuer Wiederaufbau). In dit kader kon Webeco sterilisatoren leveren aan 13 ziekenhuizen. NTT is een van de armere delen van Indonesië; Timor is een van de eilanden van deze provincie. Een deel waar ook grote onrust is geweest die enkele jaren geleden uitliepen op hevige ongeregeldheden en resulteerde in 2002 in de afsplitsing van Oost Timor. Het eiland is voor het grootste deel Christen. Vanuit overheidswege is er een grote druk om de Islam tot staatsgodsdienst te verheffen. Vanaf het vroege begin van de onafhankelijkheid van Indonesië is de rivaliteit tussen Christenen en Moslims een heet hangijzer. Door de ongeregeldheden die een triest hoogtepunt hadden in de periode 1999-2001, verloren in Oost Timor bijna de helft van de oorspronkelijke 800.000 inwoners hun leven.

De cursus zou plaatsvinden in Atambua een stadje, aan de grens met Oost Timor.

Na de lange vlucht en een stop in Kuala Lumpur (Maleisië) komen we veilig en wel in Jakarta aan, smeltkroes van 9 miljoen(!) mensen. Indonesië, bijna 46 (!) keer zo groot als Nederland en een bevolking van 250 miljoen mensen een land van ongekende dimensies. Jakarta, een gigantische stad waar miljoenen mensen hun heil zoeken. (Foto 2) Bij aankomst zit het verkeer muurvast. Niet anders dan in de randstad. Het bedrijf dat Webeco vertegenwoordigt heeft haar kantoor in een van de zakenwijken van de stad in een toren met 23 verdiepingen. Het gebouw is eigendom van een zoon van Soekarno. De Islam wordt van staatswege bijna opgelegd. In het bedrijf klinkt op gezette tijden de oproep tot gebed. Tot in het toilet toe… Tijdens de eerste dagen wordt het trainingsprogramma vast gelegd en nog spullen ingekocht en vertaling geregeld; en dan donderdag naar Kupang, met een tussenstop in Surabaya, het westen van Java.

 Vanuit Kupang een rit van 6 uur naar Atambua, aan de zuidkant bij de grens met Oost Timor. Slingerende wegen, vergezichten, en vooral de vriendelijkheid zijn de eerste indrukken. (Fotos 4,5,6,7 )
Ons doel is het ziekenhuis van Atambua: een districtziekenhuis, met 200 bedden (Foto 8). Er zijn 2 artsen,
Een eerste bezoek aan de sterilisatieafdeling geeft in indruk van de toestand. Van de 4 automatische sterilisatoren die onlangs werden geleverd is er geen enkele in gebruik. 3 zijn er buiten werking. De andere wordt niet gebruikt omdat het personeel geen of nauwelijks training heeft gehad en men zich onzeker voelt het apparaat te gebruiken.
  Momenteel wordt er met een halfautomatische Belgische autoclaaf gewerkt van 1982 (Foto 10). Alle electrische componenten zijn inmiddels gesneuveld. Alleen de verwarmingselementen en de schakelaar die deze aan en uitzet overleefden. Maar hij werkt in elk geval nog enigszins…
Verpakken gebeurt in hopeloos verouderd textiel. Er zijn geen enkele sterilisatie controle middelen. Er wordt uitsluitend met de hand gereinigd. De helft van de dag is er geen elektriciteit; althans de generator die dan mogelijkerwijze loopt, kan de sterilisator niet trekken.
Water blijkt een hardnekkig probleem. Na het koken van een liter water uit de kraan ligt een dikke laag kalk op de bodem. De waterverzachter is binnen de kortste tijd verzadigd.
De nieuwe geavanceerde sterilisatoren moeten water van de hoogste kwaliteit hebben om te kunnen functioneren. De nieuwe machines staan er inmiddels 3 jaar. Controle van de tellerstand laat zien dat het gebruik minimaal is. We moeten aan de slag. Met 2 techneuten van Hospitalia, de lokale vertegenwoordiger van Webeco, krijgen we de grote machine redelijk snel aan de praat. (Foto 11). Water problemen blijkt de oorzaak: door kalkafzetting blijft een niveauregelaar hangen en weet de machine niet meer hoeveel water hij heeft. Vervolgens blijkt een nauwe opening in de watertoevoer van de stoomgenerator helemaal dichtgekalkt. Alles wordt schoongemaakt en vervolgens draait hij weer! Wat een opluchting: er moet immers ook voor deze machine geinstrueerd te worden…
Deelnemers van 13 ziekenhuizen zijn uitgenodigd van verschillende eilanden van de provincie. In totaal zijn er 26 deelnemers waarvan het grootste deel techneuten een aantal gebruikers. Een probleem: de taal. Men spreekt vrijwel geen Engels. Alles moet via een vertaler. Een rol vervuld door Markus Tolan, van het eiland Flores. Hij wilde priester (SVD) worden maar het leven besliste anders: hij werd zelfstandig ondernemer en is onder andere duikinstrukteur voor het Marine-life beschermingsprogramma in de provincie NTT.
Ook werkt hij regelmatig in programma’s die door de Duitse ontwikkelingsbank KfW worden gefinancierd. Het klikt meteen. (Foto 12). Hij verstaat en begrijpt mijn woorden direct en weet meteen de goede toon te zetten die respect afdwingt bij de cursisten. In zijn duikopleidingen moet ook serieus gewerkt worden. Het kan je eigen of andermans leven kosten als je je niet aan de regels houdt. Bij sterilisatie is het eigenlijk niet anders. Hij weet het heel goed over te brengen, en regelmatig komen analogieën met de duikwereld boven water. We houden het bij de stap voor stap aanpak.

Van de grond af wordt er opgebouwd: introductie microbiologie, algemene infectiepreventie, natuurkunde, water, stoom, en dan pas de sterilisatoren: van de eenvoudigste tot de nieuwe machines die men nu heeft. (Foto 13). We willen dat er inzicht wordt opgebouwd. Niet uitsluitend het uit het hoofd leren van procedures van knopjes drukken en lampjes of displayboodschappen kijken en dan de klantendienst moeten bellen die straks nauwelijks bereikbaar of onbetaalbaar wordt. Op zondag wilde ik de oude autoclaaf een beurt geven om er de maandag een demonstratie mee te geven. Ik vraag of iemand zin heeft, om op de vrije zondag mee te helpen. De hele groep van 26 mensen biedt zich aan. Op zoveel enthousiasme had ik niet gerekend… Zondagmiddag om 1 uur zouden we gaan; na de mis. Die nacht word ik geconfronteerd met de werkelijkheid onder de zo vriendelijk oppervlakte. Naast het ziekenhuis is de kazerne van het leger. Ook de politiepost is vlakbij. Er ontstaat een conflict tussen deze partijen, er wordt gevochten en geschoten. Een Moslim soldaat vindt de dood; 2 politiemensen raken zwaar gewond. Ze worden alle naar het ziekenhuis gebracht waar we de cursus houden. Er wordt assistentie van de legerleiding in de provinciehoofdstad Kupang opgeroepen. De legerstaf neemt intrek in het zelfde hotel waar wij verblijven en al gauw ziet het er groen van de militairen. Er wordt onderhandeld tussen de partijen. We overwegen of we zullen blijven of toch maar vertrekken voordat het echt uit de hand loopt. Echter de dag is al te ver om nog te gaan en besluiten de nacht te blijven en zouden de volgende morgen bekijken of het veilig genoeg zou zijn om de cursus voort te zetten. We zijn met zijn allen in hetzelfde hotel. Desnoods zouden we daarom eventueel in het hotel verder kunnen gaan. Met al die militairen om ons heen zijn we in elk geval redelijk veilig…

Die avond verschijnt “ons” ziekenhuis op het landelijke TV nieuws. Met spanning en verbazing kijken we naar de beelden… Inmiddels lijkt men door de onderhandelingen tot een akkoord te komen. De volgende dag kunnen we gewoon aan de slag. Er wordt geluisterd, verpakt, en gerepareerd (Fotos 14 en 15). En vooral ook veel gelachen. Over mijn onbeholpen paar woorden Indonesisch. De verhalen van Markus. De sfeer is heel goed. Voor begrip bij de cursisten ben ik echter volledig afhankelijk van Markus. Maar de aansluiting lijkt perfect. We voelen elkaar heel goed aan. Gaandeweg voelt men dat zo’n ingewikkeld apparaat zijn geheimen prijsgeeft, als je hem begrijpt. Er is geen traditional healer meer nodig om een kapotte autoclaaf tot leven te roepen. Het geeft een echte boost als blijkt dat men een van de kleine automaten weer aan de praat krijgt, zonder mijn directe inmenging.
De cursus wordt afgesloten met een test. (Foto 16). Aan theorie valt nog flink veel te verbeteren. Mede doordat er aanvankelijk nog geen enkel naslag materiaal in de eigen taal beschikbaar was. Maar toch is verrassend te zien dat er veel is opgepikt.
Uit de reakties in de eindevaluatie blijkt het belangrijkste te voor de cursisten te zijn dat men meer zelfvertrouwen kreeg. Niet meer zo bang zijn voor dat apparaat boordevol met onderdelen waarvan de functie niet te doorgronden leek. Met zelfvertrouwen aan de slag te gaan door dat je begrijpt wat er aan de hand is. Er wordt echter ook op de beperkingen en de gevaren van te veel zelfvertrouwen wordt gewezen…
Een week is echter niet genoeg om iemand met slechts basale kennis, op te vijzelen naar een ervaren sterilisatortechnicus. Toch staan ze er al gauw voor een groot deel alleen voor. Volgend jaar loopt voor een groot aantal apparaten de garantie af… Dan wordt het menens. Er ligt inmiddels een voorstel om een vervolg aan de cursus te geven. Het zou goed zijn als dit zou lukken.

Tegen het einde van de cursus komt het trainingsmateriaal. Met alle presentaties en zelfs het boek werd binnen 2 weken vrijwel geheel (in een eerste versie) vertaald. Mijn mond viel open. Men heeft daarmee in elk geval achtergrond materiaal…

Het afscheid op donderdag is moeilijk. Hele fotosessies worden er gehouden. We genieten volop.
Samenwerking is cruciaal geweest. Vooral met de Markus. Door hem kon ik communiceren. Optimaal gebruik maken van elkaars kennis en kunde. Elkaar respecteren daarin. Het maakt enorm veel energie los. En lijkt het onmogelijke mogelijk te maken…

Indonesië. Timor, Markus, de cursisten, de gedode militair. Het gevoel van blijheid als de cursisten melden dat de sterilisator werkt. De bloedige recente geschiedenis van Timor, De spanningen tussen Christendom en Islam, corruptie; de warme handdruk bij het afscheid van Gregorius, de locale technicus van het ziekenhuis (Foto 17). Het gaat allemaal nog eens door mijn hoofd, en vervult me met blijheid en dankbaarheid, dit werk te mogen doen…

Terwijl ik dit schrijf realiseer ik me dat ik vergeten ben mijn e-ticket af te drukken. Nu kijken of ik met wat samenwerking toch naar huis kan…

Jan Huijs, Jakarta, 16-12-2006