Beste allemaal,
Zojuist stegen we op met vlucht 04-0521 naar Ouagadougou met Antrak- Air, een Ghanese locale luchtvaartmaatschappij die verbindingen onderhoudt met diverse landen hier in West Afrika. Met prima service, goede prijs en stipt op tijd. Accra schuift onder ons weg: het centrum van de stad, met het Black Star Square, Korle Bu Teaching Hospital, het strand, de Accra ring road. Afscheid van Ghana, dat in de periode van 1982-1989 mijn tweede vaderland was.
Burkina Faso
Afgelopen dinsdag arriveerde ik hier vanuit het zelfde Ouagadougou, waar ik was voor de verdere implementatie van onze software voor planning en management van apparatuur en infrastructuur voor de gezondheidszorg. Het was alweer het vijfde bezoek! Bij dit bezoek ging
het er vooral om, de database verder binnen het ministerie beschikbaar te gaan stellen. Er waren bezoeken aan de verschillende directoraten en andere mogelijke gebruikers, waar een grote behoefte bestaat aan betrouwbare informatie over het gehele gezondheidszorgsysteem.
Men ziet het belang van een centrale database, zeker nu er informatie beschikbaar is van de 1100 gezondheidsinstellingen die inmiddels geïnventariseerd zijn. Men ziet de noodzaak om deze informatie nu up to date te gaan houden. Er is vanuit onze database nu een link met een
cartografiesysteem. Apparatuurbeheer, kan nu echt in kaart worden gebracht. Identificeren van problemen en deze direct weergeven op een landkaart blijkt een uitermate een effectief hulpmiddel te zijn voor planning en beleidsvorming. Het institutionaliseren van het bijhouden
van de database wordt een van de volgende stappen voor de consolidatie van het systeem. Van alle kanten zijn de reacties heel erg positief. Nu moet er de politieke wil zijn om het daadwerkelijk door te voeren en er geld voor vrij te maken. Maar ook hieraan wordt gewerkt; er wordt gelobbyd bij de diverse directoraten. Heel erg spannend is het geworden, en ook heel fascinerend is het om te ervaren dat dit na al die jaren nu verwezenlijkt lijkt te gaan worden…
Weerzien in Ghana
Met het bezoek in Burkina faso was ik heel dicht bij Ghana. Nu moest het er toch ook van komen om eindelijk terug te gaan naar mijn tweede woonplaats: Kumasi! Vanuit het Ministerie van Gezondheid in Ghana was
er ook een verzoek gekomen om in een oriënterend bezoek het systeem te demonstreren. Ook hier dezelfde problemen: er is geen overzicht. Informatie is versnipperd beschikbaar, sommige oud, andere meer recent, en niet in het zelfde formaat. Ook hier kwamen heel positieve reacties en ik mag een voorstel voor implementatie indienen. Heel spannend. Het zou geweldig zijn om na al die jaren een dienst te kunnen verlenen aan
de gezondheidszorg van mijn tweede vaderland!
Sterilisator in Eikwe Hospital
Sinds midden 2005 staat in Eikwe Mission hospital de stoomsterilisator, die in samenwerking met het RIVM en de TU in Eindhoven ontwikkeld werd. Eikwe ligt zo’n 300km ten westen van Ghana. Een rit van 6 uur vanuit Accra, eerst met de bus, naar Takoradi; waar de Ziekenhuisauto me oppikte. De sterilisator draait lange uren, en is momenteel de enige sterilisator in gebruik. Met 5-7 cycli per dag zal hij nu inmiddels zo’n 2000 cycli gedraaid hebben. Er waren aanloopproblemen met de dekselpakking; en enkele maanden geleden een gesneuveld peilglas. Maar het lijkt erop dat het concept, met de besturing en het vacuumsysteem naar behoren functioneert! Met deze resultaten probeer ik nu de industrie ervan te overtuigen dat het een haalbaar concept is en dat hij op de markt komt. Het blijkt een heel moeizaam proces. Maar ook hier moet het uiteindelijk een keer gaan lukken! De Ghanese administrator van het ziekenhuis vertelt over een excursie die hij onlangs maakte met een groep Duitse bezoekers naar plaatsen in de buurt waar de slavenhandel plaatsvond. De erbarmelijke omstandigheden van de mensen die vanuit het fort in Elmina per schip naar Amerika vervoerd werden. De laatste wasplaats. Het sorteerplein waar de mensen werden verdeeld in groepen naar geslacht, leeftijd en gezondheid. Er ligt hier een donkere verbinding met onze eigen geschiedenis, waarvan ik eigenlijk nog veel te weinig weet.
Kumasi en Maase Offinso
Vanuit Eikwe brengt de ziekenhuischauffeur me terug naar Takoradi, en neem daar de bus naar Kumasi. Een reis van bijna 6 uur. Daar zou ik Sylvester Akparibo ontmoeten. Met hem werkte ik bijna 6 van de 7 jaren dat ik in Ghana was. Nog steeds heeft hij zijn basis in Maase Offinso en is hoofd van de technische dienst. Bij aankomst komt de regen met bakken uit de hemel vallen.
Maar tegen de tijd dat Sylvester me gevonden heeft is het droog. Met het mobieltje is het geen probleem elkaar te vinden. Hij heeft via een van de ziekenhuizen waarvoor hij werkte, een auto op de kop kunnen tikken. Een Ford bestel. Onderweg naar Maase Offinso vertelt hij zijn verhaal. Over het ongeluk, nu alweer bijna 10 jaar geleden, waarna alles uit de auto gestolen werd. Het wantrouwen dat ontstond. De gemiste kans om een verdere opleiding te krijgen. De project-auto die aan het ziekenhuis afgestaan moest worden. De moeizame strijd om de financiën. De degradatie van zijn positie, en daarmee aanpassing van het salaris. Er is nauwelijks een werkplaats. Hij zit met zijn spullen onder een veranda. Het lijkt erop dat hier het belang van onderhoud toch weer heel erg onderschat wordt. Het heeft niet de erkenning gekregen die het zou moeten hebben. Op nationaal niveau wil het niet vlotten met alles wat met onderhoud te maken heeft. Een wat armoedige balans na al die jaren. Ieder werkt voor zijn eigen zaak. Wil een deel van de cake, met als gevolg dat het algemeen belang niet voldoende gediend wordt. Maar Sylvester liet zich niet uit het veld slaan, en probeert te doen wat kan om zich staande te
houden. Van verschillende kanten hoorde ik heel positieve geluiden over zijn verdiensten in vele ziekenhuizen. Dat geeft toch weer moed.
Zijn kinderen zijn inmiddels volwassen. Een van hen koos om zijn vader te volgen en werkt ook als techneut in het ziekenhuis! Sylvester is Moslim. De Ramadan is begonnen. Geen eten en drinken tussen zonsop- en – ondergang. Met overtuiging houdt hij vast aan de voorschriften. Het gebed speelt een grote rol in zijn leven en vindt hierin de kracht om de vele tegenslagen te kunnen verwerken. De ontmoeting is alsof ik nooit uit Ghana weg ben geweest. We praten, lachen, overleggen, bidden samen. Voel dat er een binding is die alle dingen te boven gaat.
We bezoeken het St. Patricks Hospital, een van de eerste ziekenhuizen die ik indertijd bezocht. Veel is precies zoals het indertijd was. Maar ook zijn er nieuwe afdelingen: de operatiekamer, de nieuwe gebouwen van de school voor verplegend personeel, het nieuwe mortuarium. In het enginehouse staan nieuwe generatoren. Nog steeds zijn ze hoog nodig, zeker nu Ghana een probleem heeft met de stroomvoorziening vanuit de Volta-dam. Een nationaal esparingsprogramma is ingesteld, waarbij per regio de stroom verdeeld wordt: De ene dag stroom, de andere dag niet. Voor de industrie is het rampzalig. Overal in de rijkere delen van de steden ronken s’avonds de generatoren. Er zal een structurele oplossing moeten komen om te voorkomen dat de fragiele economie instort door gebrek aan energie…
Weerzien met Mamma Lucy
Een nacht in Maase Offinso, dan terug over de hobbelige weg naar Kumasi, om daar de bus naar Accra te nemen. Ik ben de laatste passagier die instapt en zit vooraan, naast de chauffeur . Hij blijkt een echte ondernemer te zijn. Hij is eigenaar van de bus, die hij zelf in Korea heeft gekocht! Hij was in Japan, Nederland, Belgie, Canada. In Nederland handelde hij in gebruikte auto, die hij in Ghana importeerde. Het lijkt hem goed te gaan. Voor vertrek spreekt hij zijn passagiers toe. Over de reis die komt, de tijd dat het gaat duren, de voorzieningen in de bus. En dan een kort gebed. En hij zingt voor. Een gebed om bescherming tijdens deze reis. Er heerst een gevoel van
vertrouwen in de bus, althans zo voel ik het. De chauffeur neemt zijn plaats in en we vertrekken naar het zuiden, naar Accra, waar we na 6 uur in-een- ruk-rijden veilig aankomen. De rust tijdens de reis biedt mogelijkheden om kontacten te onderhouden. Op veel plaatsen kan er met
het mobieltje gebeld worden. Gewoon vanuit de bus, vrienden in Nederland bellen. Het komt me nog steeds als onwezenlijk voor dat dit nu in Ghana kan.
Na aankomst in Accra meld ik me bij Mama Lucy Effah, onze Ghanese moeder, die tijdens ons huwelijk in Donyina, nu alweer 18 geleden, getuigde. Wat een heerlijk weerzien! Ze is niets veranderd! Even dynamisch en enthousiast als toen. Maar toch ook 17 jaar ouder, en
inmiddels gepensioneerd. Haar grootste zorgen zijn nu het bijstaan van haar kinderen bij de verzorging van hun kinderen… Haar man overleed enkele jaren geleden aan kanker. Maar haar kinderen houden haar op de been… Herinneringen ophalen over de tijd dat we samen waren; het Diocesane Health Committee, waarin we onze plannen maakten en verwezenlijkten. De vele problemen en successen. Over het huidige Ghana. De zorgen voor de toekomst. Het werd een heerlijk weerzien, waarin tijd en plaats geen grenzen kennen. Vanmorgen vroeg nog een ontmoeting met het hoofd planning van het Ministerie van Gezondheid. Op de valreep nog een demonstratie van onze software. Het lijkt erop dat er in de toekomst meer bezoeken in het
verschiet liggen. En wordt het misschien mogelijk ondersteuning te verlenen in het land waar ik nu 24 jaar geleden met dit werkt begon….
Naast me ronkt de propellermotor van het vliegtuig. Er wordt aangekondigd dat de landing wordt ingezet. We naderen Ouagadougou. Nog een dag van bezoeken en vergaderingen. Met de o.a. ontwerper van het WHO-cartografie-systeem, met de vertegenwoordiging van de Nederlandse ambassade, en vertegenwoordigers van het nationale project ter verbetering van de gezondheidszorg. Het worden nog drukke uren. Maar ik geniet intens dat het mogelijk is, dit te kunnen doen. Donderdagmorgen hoop ik dan veilig en wel weer thuis te komen en jullie
weer snel te kunnen ontmoeten.
Jan
