Geen categorie Archieven - Page 18 of 29 - Sterilization of medical supplies

Travel story: 09-04-2013. From Russia With Love

Posted on 7 May 2016 by Jan

Moscow, Sheremetyevo Airport 09-04-2013

Dear all,

It’s almost over again! I’m waiting at gate 40 of Moscow’s airport Sheremetyevo. On Monday evening April 1^st I arrived safely here and was received by Mrs. Elena, the lady with whom I was in touch during the past two years on the Russian translation of the book on sterilisation.

Elena works as the product manager for Pharmstandard/DGM, on of the largest manufactures of sterilization equipment and supplier of related products for the Central Sterilization Department of hospitals. She is a very charming, enthusiastic lady who really goes for it! Moscow, there I am, suddenly in this chic hotel Sovietsky (Photo1) that still breathes the atmosphere of Soviet times. With real paintings of Breznjev, Lenin and other great leaders. A hotel that was visited by some of the great people of this earth: Margeret Thatcher (she died recently), Lenonid Breznjef, Pierre Cardin, etc. It’s really very special that I can stay in such a historical place!

Together with Elena I take dinner and discuss the plans for the coming days. While enjoying Borsch, a Russian soup with red beets.
Followed by a main dish with a kind of minced-meat dumplings: A dinner in an atmosphere where even the Tsar of Russia would have felt at ease. With life piano music in the background, under chandeliers; the magnificent ceiling and of course an excellent dinner! (Photo 2)

Visit to the company Pharmstandard/DGM

	The following morning Arthur, the taxi driver, collects me for the first meetings in the office of Pharmstandard/DGM, the company that invited me. The offices are located virtually in the centre of the city.
	On the way the famous White House appears (on the left of the map on Photo 3), currently it is the Russian Government’s building. Under the regime of Boris Jeltsin, in 1993, during the big constitutional crisis, this – at the time parliament building – was shelled by artillery fire (Photo 4).Unbelievable what has happened here! It is cold! Along the side the roads there are still mountains of snow: memories of a long, cold winter. Also here people really are longing for spring!
	From the office one of the 7 characteristic skyscrapers can be seen; they were built on the command of Stalin in the period of 1947-1953. Wherever you are in Moscow, if you look around a bit, you will see one of these colossuses with the so characteristic pointed tower and the red star on top (Photo 5)

The office is situated in a renovated, old Soviet-time brewery building (Photo 6). The morning starts with an introduction to the company and its’ activities. Then it is my turn. With 3 presentations: About standards related to sterile supply, my experiences in Africa and a virtual tour through the CSSD of the hospital in Ede (in The Netherlands, near the village I live).

At the end of the day in the hotel a dinner with Elena, Vladimir (head project management) and Petr. Petr is head of the CSSD of hospital Nr. 4. Very sober! Hospitals have no name; they have to cope with a number. Petr is considered an authority on sterilisation in Russia. Really great that I have a chance to exchange ideas with this group of people! That evening in the hotel at work to prepare the presentation for the congress that is scheduled on Thursday April 4th. The congress takes place in the Moscow municipality building! It is located near the White House (seat of the Russian Government). I only have 30 minutes, including translation! In that short time I need to convey my message! My head is dizzy. What for God’s sake I should tell in 15 minutes? Finally we choose for the central theme: the need of education: the presentation of the book fits into this topic seamlessly. The next day we worked out the presentation; together with Elena and Ekatarina; Ekaterina will do the translation during the presentation.

Sterilisation congress

On Thursday then to the tower of the Moscow municipality. Lots of security. However without problems we get in. Bizarre: in the building is an exhibition of outdoor products. With the emphasis on knives. In all shapes and sizes. First you need to pass extensive security checks in order to get in and subsequently one ends up in an exhibition with gruesome knives and daggers.

On the floor higher-up are the booths of the companies for our sterilization congress: with sterilizers, control materials, packaging materials, etc. Where also PHS/DGM has its booth. A warm encounter! Everybody is ready for it. People stroll in between the stands. The congress hall: that huge theatre! With on the sides of the large stage paintings with Orthodox-Russian scenes. The for me intimidating pulpit with 4 microphones and alongside the presidium with the large leather armchairs for the congress panel. Help! It’s here where I will be standing in a few moments from now!

The opening of the congress is by the highest responsible for infection prevention of the Russian Ministry of Health. State awards are presented. Also the director of “our” company, PHS/DGM gets an award for the groundbreaking work related to infection prevention. I am the 4^th speaker. Mr. Dimitri, manager of DGM introduces the activities of the company. Then it’s my turn. I feel the increasing tension inside myself. A kind of feverish feeling. The hall is filled about 2/3rds. Ekitarina takes her position behind the pulpit (Photo 08). I feel terrible to stand there. After some negotiating I received a wireless microphone, which gives me some freedom to move around (Photo 9).

First a short history of the last decennia of sterilization in the he Netherlands and Europe. The deadly accident due to non-sterile intravenous fluids in a Dutch Hospital as the trigger for regulations. The European unification, the coming into being of European cooperation related to sterilization. The first standards. The pioneering role that The Netherlands had in this. A look into the CSSD of a Dutch Hospital (Ede). The introduction of ever new and ever more complex instruments. The need for quality assurance; in all steps of the sterile supply cycle. With as an important key: Education. Through education the link to the book is made easily. Here I am, in front of a public coming from large parts of Russia. In the Moscow Municipality hall. I have a chance to be here. I am allowed to contribute. Feel very much honoured! And thank everybody who was involved in the realization of the book. I thank for the invitation for coming here. Ekaterina does really a great job. Is a very nice feeling presenting something in this way as a very close team!ational Gallary of Russia. I get to know the Russian masters: Vroebel, Surikov, Repin. The essence of Russia. The enormous sufferering of the people here. The beauty of the land. Emotions have been documentented. Such as the painting called The Demon, painted by Vroebel (1856-1910). What a power! The sitting rugged appearance; the emotion of evil; but also the sadness, the pain, the tear under his right eye. The female touch (Photo 10). Or the intriguing painting of the arrest of Morozova, accused of heresy during the reformation of the Russian Orthodox Church (1675). The church penetrated everywhere in society. The split-up of society based on religious convictions: An issue that is still marking tragic major events and developments upto today.

The tension fades away from me. Its over. It went OK. With Olga and Sacha, both employees of the company, we now go into the city. To the Tretyakov Gallery. The National Gallary of Russia. I get to know the Russian masters: Vroebel, Surikov, Repin. The essence of Russia. The enormous sufferering of the people here. The beauty of the land. Emotions have been documentented. Such as the painting called The Demon, painted by Vroebel (1856-1910). What a power! The sitting rugged appearance; the emotion of evil; but also the sadness, the pain, the tear under his right eye. The female touch (Photo 10). Or the intriguing painting of the arrest of Morozova, accused of heresy during the reformation of the Russian Orthodox Church (1675). The church penetrated everywhere in society. The split-up of society based on religious convictions: An issue that is still marking tragic major events and developments upto today.

We walk to the Boshoi Theatre, a bit further on (Photo 11). Built at the occasion of the coronation of Alexander II in 1856. We can attend an opera of the Italian composer Verdi: the Traviata (the Wanderer; in 1853 it had its first performance). Here in the largest cultural temple of Russia. It is the 1752nd edition and the 237rd season(!). We go inside. Grand baroque halls. The building just has been renovated. The glitter of gold; the chandeliers with the splendour of their crystals. Large paintings. And then the theatre itself. Fully in style. We have a very good view on the stage. The golden ornaments. The red velvet. The whole entourage of luxury of the high society of old-Russia.

It breathes the atmosphere, the allure. Verdi’s opera is about, what else could it be, the tragedy of love. The drama, the emotion of relations, intrigues, families, sickness and finally the death of the lady, due to tuberculosis. Followed by the grief of the belover. A performance with ever changing backgrounds. It became an overwhelming cultural evening!

The cityscene. Heavy traffic as in every large city. Maintenance on the roads is crucial. The tough cold Russian winters demand their toll. In convoy large trucks with high pressure water guns clean the streets. The greyish urban areas. On several buildings there are still large paintings that remind to the Soviet times. The stereotypes of the ideal socialistic society. (Photo 13: written: Together we make communism). We pass the statue of the proud farmer and his wife with their hammer and sickle. A bit outside the old city centre a new business centre is whipped up. Futuristic skyscrapers will dwarf the old Stalin buildings in the city skyline.

RUS-Moscow City Red Square 20130406 Close To Red Square prepare for 2014 Olympics Sochi

Epicentre of Russia: the Red Square

The weekend: Olga, employee of DGM, collects me already at 9 am in the hotel. To the city centre. Moscow, as is Amsterdam, is built in concentric circels. With the Kremlin and the Red Square as its centre. It’s coooooollldddd. We take a coffee in the Mac Donalds, with a view on the Kremlin wall. It was opened during the period of Glasnost (openness) and Perestroyka (restructuring) in Gorbachov’s time (nineties of the previous century). It became a symbol of great changes in Soviet Russia. We also meet Sacha, the PR-person of DGM; we cross to the entrance of the Red Square. The huge square stretches out in front of us (Photo 15). On the right the wall and towers of the Kremlin. In front of the wall the Mausoleum of Lenin, now hidden under a huge white inflated hall; it is being renovated.

Right in front of me in the distance the Cathedral of Prokrovsky, of which the colourful domes resemble the shape of a soft ice. The cathedral was built upon the order of Ivan the Terrible and was inaugurated in 1561.Olga Tells. Our guide (Photo 16) The whole scene reminds me of song of Gilbert Becaud: Natalie: la Place Rouge…. This feeling expressed so powerful in this song. On the left a large shopping mall in old Russian style. The police is present on the background. It’s quiet on the square. The cold wind cuts in the face. It really feels like Russia. Olga points at the execution place, just in front of the cathedral. Here decrees were read and people were executed. Churches and executions: intensely intertwined.

That cathedral: highlight of Russian religion, art and culture (Photo 16). The National symbol in which everything Russian seems coming together. National icon. Inside are the fantastic frescos in the so typical style of the Russian-Orthodox church. Gold in abundance everywhere. It reflects the great beauty and splendour the church wanted to convey (Photo 17).

From one of the towers we have a fantastic view onto the square (Photo 19). Olga tells about Ivan the Terrible, who killed his son. About Peter the Great. About Lenin’s October revolution of 1917; the time of the cold war. Gorbachov, who made an end to the old Soviet time. Oh, my brain is whirling. So much has happened here. So much grief, so much history was made here!

In the afternoon a boys’ dream comes true: a visit to the Space Travel Memorial Centre! (Photo 19). Where everything is shown about Russian space travel. The early developments, the launch of the first Sputnik in 1957 (Photo 20), the race for space between Russia and the USA. Yuri Gagarin, in 1961 the first man in space, absolute hero of the Soviet era. Visitors are mainly school children. Russia wants to transfer some of the great excitement of the era that mankind, for the first time, left its planet. And of course it also nurtures national pride (Photo 21)

RUS-Moscow Space Exploration Memorial Museum 20130406 Russian kids introduced to space travel watching capsule

Soviet Sunday.

Going out alone. Trying the Metro. Public transport. Metro stations often are in the style of old soviet buildings. They are actually monuments on their own! The nearest station is Dynamo (Photo 22), alongside the large stadium of Dynamo Moscow. At the moment the stadium is undergoing large renovation work. It is still difficult to get used to that Russian script. I wrote down the Russian alphabet in my notebook. Also here, as in Japan, I have that feeling of a child that is just learning to read. There are quite a number of characters that are similar; however also many of them are very different. In that way I always thought that cccp is just cccp; however it is sssr. Practicing also here is the only solution to understanding. Learning to read again as a 59-year old. Never too old! I find out that CCCP is the abbreviation of Союз Советских Социалистических Республик (СССР); in our roman characters: Sojoez Sovjetskich Sotsialistitsjeskich Respoeblik (SSSR), translated: Union of Socialist Soviet Republics: USSR.

The Kremlin: Cathedrals and cannons

The Kremlin, the centre of power of Russia, for centuries. I walk through the gate of the Garden of Alexandrov. On the left side in front of the Kremlin wall: the monument of the unknown soldiers that died during the Second World War. The eternal flame with the ever-present guards honours them. I came at a good moment. A bit further I hear the sound of marching soldiers. In a strict rhythm a group of 3 is coming this way. I am virtually alone. And watch it. The pounding sound of the boots. The elegant but also intimidating movement of the right arm. The rifle pointing up straight, balancing on the palm of the left hand. The black boots reach up to breast-height. A commander walks along side and keeps control. They are marching to the platform with the eternal flame. For a moment they stand still. The rifle on the ground; the head facing the flame. It is quiet on the square. The rifles are picked up again and the soldiers, in the same marching mode, march to their colleagues, who each of them, came from their watch shelter. They are exchanged. The new soldiers take their position. The old group, again in the same tread, comes forward, salute the fire and march away. (Photo 23). Back to their barrack, a few hundred meters further. This ritual is repeated daily, every hour. A place where soldiers and their families can find rest. Where they get recognition for their deeds. Respect for those who died.

From here to the entrance of the Kremlin. Together with an English tourist that I met, I visit the Armoury: it is supposed to be the chamber of arms. However there is incredibly much more: Crowning jewels, gifts of great statesmen from the whole world. Incredible precious treasures; which each of them sealed a landmark of Russian history. The carriages, the arms, the mail armour, harnesses, the kings’ thrones. Tableware of the most precious material. Amazing craftsmanship of the great artists and craftsmen that worked on these objects! It is actually only since recent times that we as ordinary people get access to witness these treasures ourselves!

A bit further on the Kremlin we go to Cathedral Square (Photo 24). The Archangel’s Cathedral (1508), the Cathedral of the Annunciation to the Mother of God (1489), the Cathedral of the Dormition (1479). The bell tower of Ivan the Great (1508). The 12 Apostles’ Church (1653). In front of it is the King of cannons: the Tsar-cannon (diameter of its barrel: 89 cm!) built in 1625 (Photo 25). Alongside of it the barrels of a whole range of smaller sizes. Cathedrals and Cannons. Religion and worldly power are intertwined inseparably.

Sterilising in Moscow

Being in Moscow I had an opportunity to visit some hospitals. Here they are marked by number. More basic it cannot be. The first one is nr. 52; later we visit Nr. 29 and Nr. 4. The entrance of the hospital 52 is as basic as its name. No large patient reception hall as in the health palaces as we are used to in the Netherlands. A very simple entrance building (Photo 26). Isolated warm water pipes are a kind of access gate. Ultimate basics. A hospital with 1500 beds. With 4 operating units, each having 7 theatres. In many buildings reconstruction is going on.

The sterilization department (Photo 27) is a somewhat old, tired building. The iron door. We are welcomed by Nelly, head of the department. She shows her department. We are shown all steps of the reprocessing cycle. This hospital is equipped with modern, double door washer disinfectors and 4 large double-door autoclaves of which 3 are currently used. Each of them 7 cycles per day. Unfortunately we come on the wrong moment. All instrument sets that were processed this morning are gone out already. The new dirty sets need to come yet. A big pity. The instrument sets are disinfected in the OR and are delivered in containers here at the CSSD.

The instrument trays that are still here look tired. Due to years of intensive use. Packaging is done in crepe paper, paper bags, peel pouches, cotton and Schimmelbush drums (Photo 28). On the packs a label is attached made of a kind of canvas; the sterilization history is written by ballpoint. However there is no autoclave tape. Before autoclaving an indicator sticker is put on textile packs and after sterilization it is pasted into the autoclave’s logbook. Lots of writing work, checks, as part of quality insurance. All needs to be done manually.

However sterilizing is done in state-of-the-art 600 litre double-door sterilizers (Photo 29). The sterile store is rather small. Virtually all instrument sets are in circulation. Through a counter in the storage area the packs are delivered in bags and distributed to the rest of the hospital departments. The staff canteen is like a cosy living room. With flowers and plants. We drink a cup of coffee with Russian chocolates. The tin with Dutch stroopwaffels she wants to keep for the break time, and eat together with her staff. The farewell from Nelly. So courageous to run the department! When leaving the department I embrace her. Thank her for her dedication and for everybody that tries their very best to do a good job.

Hospital 29, that we visit later, is dedicated to the Virgin Mary. After the end of the Soviet era, religion was allowed to get a place in society again and churches and other religious symbols were reinstated in large numbers. The chapel of the hospital can be recognized from far away from its golden dome with the cross. We go inside. An elderly woman is caring for the candle stands; her small shop. I gaze up. The chandelier; the bright, colourful frescos with images of the birth of Christ (Photo 30).

The person accompanying us during our visit, Pavel, lights candles in front of the cross. And stands quiet for a moment. Eyes closed. Throughts travel. (Photo 31). Feel the reverence for the place. A place of consolation, a place of inner tranquillity. Of searching for peace inside oneself.

Goodbye to the USSR

Monday April 8. The last stop before departure in the Office of PharmStandard/DGM. A meeting with Elena and Vladimir (during soviet times he worked as an officer in an atomic submarine(!). We discus the business side of the visit; the settling of finances. There are possibilities for the future! A second print of the book; possible training. A final cup of coffee. Also here the farewell. The embracing; thank for all that I could receive, experience, see!

Now, April 9^th on the airport. I am writing the last words of this mail. I am checked in. The plane is ready. A few moments later the roaring engines. Take off; and I see the gigantic city of Moscow drifting away in the east (Photo 32). Already the mind travels to the return of Yoko, my wife, who will return on Thursday after a 3 months travel to Asia!

From Russia, with Love, Jan Huijs

Reisverslag: 09-04-2013. From Russia With Love.

Posted on 7 May 2016 by Jan

Moskou, vliegveld Sheremetyevo 09-04-2013

Beste allemaal,

Het zit er alweer bijna op! Zit te wachten bij gate 40 van vliegveld Sheremetyevo. Op maandagavond 1 April kwam ik hier veilig aan en werd opgevangen door Mevr. Elena Serikova, de mevrouw waarmee ik de afgelopen 2 jaar contact had over de Russische vertaling van het boek over sterilisatie. Elena werkt als productmanager voor Pharmstandard/DGM, een van de grootste fabrikanten voor sterilisatieapparatuur en leverancier van aanverwante artikelen voor de Centrale Sterilisatie Afdeling (CSA) van ziekenhuizen. Ze is een heel charmante, enthousiaste vrouw die er helemaal voor gaat!

Moskou: daar ben ik dan plotseling in dit sjieke hotel Sovietsky (Foto 1), dat nog helemaal de sfeer ademt uit de Soviettijd. Met echte schilderijen van Breznjev, Lenin en andere grote leiders. Een hotel dat bezocht werd door groten der aarde: Margeret Thatcher (gisteren overleden!), Leonid Breznjef, Pierre Cardin enz. Heel bijzonder om in zo’n historische plek te mogen verblijven.

Samen met Elena nuttigen we de avondmaaltijd en bespreken de plannen van de komende week. Onder het genot van Borsch, een Russische soep met rode bieten. Gevolgd door het hoofdgerecht met een soort gehaktdumplings: Een diner in een ambiance waar de tsaar van Rusland zich ook op zijn gemaak zou voelen. Met live pianomuziek op de achtergrond, onder de kroonluchters, het weelderige plafond en natuurlijk een uitstekende maaltijd! (Foto 2).

Bezoek aan bedrijf Pharmstandard/DGM

De volgende morgen haalt Arthur Volodin, de taxichauffeur, me op voor de eerste ontmoetingen in het kantoor van Pharmstandard/DGM, het bedrijf dat me uitnodigde. Het kantoor is vrijwel in het centrum van de stad. Onderweg doemt het zo bekende Witte Huis (Links op kaartje Foto 3) op, het is het gebouw van de huidige Russische regering. Onder het regime van Boris Jeltsin in 1993, tijdens de grote constitutionele crisis, werd dit toenmalige parlementsgebouw door artilleriebeschietingen in brand geschoten (Foto 4). Onvoorstelbaar wat hier allemaal gebeurde! Het is koud! Buiten liggen nog bergen sneeuw langs de wegen, herinneringen aan een lange koude winter. Ook hier verlangt men naar de lente.Vanuit het kantoor is een van de 7 typerende grote wolkenkrabbers te zien die Stalin in de periode van 1947 tot 1953 liet bouwen. Waar je ook bent in Moskou, als je even oplet zie je altijd wel een van die kolossen met de zo karakteristieke punt met de rode ster…. (Foto 5)

Het kantoor is gevestigd in een gerenoveerde, oude brouwerij uit de Soviettijd. (Foto 6) Ik krijg eerst een introductie over het bedrijf en haar activeiten en vervolgens is het mijn beurt: met uiteindelijk 3 presentaties. Over standaarden mbt sterilisatie, mijn ervaringen in Afrika en een virtuele rondleiding in de CSA van het ziekenhuis in Ede.

Aan het einde van de dag in het hotel een diner met Elena, Vladimir (hoofd project management) en Petr, hoofd CSA van Ziekenhuis Nr. 4. Heel sober! Ziekenhuizen hebben geen naam; men moet het met een nummer doen! Petr wordt gezien als authoriteit mbt sterilisatie in Rusland. Echt geweldig om met deze mensen van gedachten te mogen wisselen.

Die avond in het hotel aan het werk om de presentatie voor het congres voor te bereiden dat donderdag 4 april op het programma staat. Het congres vindt plaats in het gemeentehuis van Moskou, naast het Witte Huis, (zetel van de Russische Regering). Ik heb maar 30 minuten, inclusief vertalen! Moet dan in die korte tijd de boodschap kwijt. Het duizelt in mijn hoofd. Wat moet ik in Godsnaam in 15 minuten gaan vertellen? Uiteindelijk kiezen we voor het centrale thema: het belang van opleidingen; de presentatie van het boek past er helemaal in. De volgende dag werkten we de presentatie verder uit, samen met Elena en Ekaterina Shibanova; Ekaterina zal tijdens de presentatie de vertaling doen.

Sterilisatiecongres

Op donderdag dan naar de toren van het Moskouse gemeentehuis. Veel controle. Maar zonder problemen naar binnen. Bizar: in het gebouw is een beurs van outdoor-artikelen. Met de nadruk op messen. In alle vormen en maten. Eerst moet je door een uitgebreide controle, om vervolgens op een beurs te belanden waar de meest gruwelijke steekwapens te koop worden aangeboden…

Een verdieping hoger de stands van bedrijven voor ons sterilisatiecongres: met sterilisatoren, controlemiddelen, verpakkingsmaterialen enz. Waar ook PHS/DGM haar plek heeft veroverd. De begroeting is hartelijk! Iedereen is er klaar voor. Mensen drommen tussen de stands door. De zaal: dat grote theater! Met aan de zijkanten van het grote podium schilderingen met Orthodox-Russische taferelen. Het voor mijn gevoel intimiderende spreekgestoelte met een 4-tal microfoons en ernaast het praesidium met grote leren stoelen voor de voorgangers van het congres. Om 11 uur zal het mijn beurt zijn. Help, hier moet ik dadelijk staan…!

De opening van het congres gebeurt door de hoogst verantwoordelijke voor infectiepreventie van het Russische Ministerie van Gezondheid. Er worden staatsoorkondes en erkenningen uitgedeeld. Ook directeur van “ons” bedrijf PHS/DGM, krijgt een staatsoorkonde voor het vooruitstrevende werk van rondom infectiepreventie. Ik ben de 4^e spreker… Medewerker Dimitri introduceert de activiteiten van DGM. En dan ben ik aan de beurt. Voel de spanning in mezelf toenemen. Een soort koortserig gevoel. De zaal is driekwart gevuld. Ekaterina neemt plaats achter het spreekgestoelte (Foto 08). Vind het zelf verschrikkelijk om daar te staan. Na overleg kreeg ik een draadloze microfoon ter beschikking die me wat bewegingsvrijheid geeft. (Foto 09). Eerst een korte geschiedenis van de laatste decennia rondom sterilisatie in Nederland en Europa; het dodelijke ongeluk met niet-steriele infuusvloeistoffen in een Nederlands ziekenhuis als aanleiding tot regulering; de Europese eenwording, het ontstaan van Europese verbanden. De eerste normen. De rol van Nederland daarin. Een blik in een CSA in een ziekenhuis in Nederland (Ede). De introductie van steeds nieuw instrumentarium, dat ook steeds complexer wordt. Het belang van het borgen van kwaliteit. In elke stap van het proces. Met als sleutel: opleiding. Daarmee is de link naar het boek gauw gelegd. Hier sta ik, voor een publiek uit grote delen van Rusland. In het gemeentehuis van Moskou. Ik mag hier zijn. Mag een bijdrage leveren. Voel me enorm vereerd! En bedank iedereen die betrokken was bij de realisatie van het boek! En dank voor de uitnodiging hier te mogen zijn. Ekaterina doet het echt fantastisch goed. Heerlijk om op die manier als hecht team iets te presenteren!

De spanning zakt van me af. Het is voorbij. Goed gegaan. Met Olga en Sacha, beide medewerkers van het bedrijf, nu de stad in. Naar de Tretyakov Gallary. Het rijksmuseum van Moskou. Maak kennis met de grote Russische meesters. Vroebel, Surikov, Repin. De essentie van Rusland. Het enorme lijden dat de mensen hier ondergingen. De schoonheid van het land. Emoties zijn vastgelegd. Zoals het schilderij De Demon, geschilderd door Vroebel (1856-1910). Wat een kracht! De zittende, woeste gestalte; de emotie van het kwade, maar ook de triestheid, het verdriet, de traan op de wang. Het vrouwelijke. (Foto 10) Of het indringende schilderij van de de gevangenneming van Morozova wegens ketterij tijdens de reformatie van de Russisch-Orthodoxe kerk (1675). De kerk die allesdoordingend was in de samenleving. Splijting van de maatschappij op grond van religieuze overtuigingen. Het is nog helemaal o-zo aktueel tot de dag van vandaag.

We lopen naar het Bolshoi Theater, wat verderop (Foto 11). Gebouwd ter gelegenheid van de kroning van Alexander II in 1856. We mogen een opera bijwonen van de Italiaanse Verdi: de Traviata (De Dolende; in 1853 was de eerste voorstelling). Hier in de grootste culturele tempel van Rusland! Het is de 1752’e uitvoering en het 237^e seizoen(!). Naar binnen. Groteske barrokke hallen. Het gebouw is zojuist gerestaureerd. Het goud glittert, de kroonluchters met hun kristallen. De grote schilderijen. En dan het theater zelf. We zitten op het 2^e van de 5 balcons. (Foto 12) We krijgen een theater-verrekijker uitgereikt. Helemaal in stijl. Hebben een prima zicht op het toneel. De gouden ornamenten. Het rode fluweel. De hele entourage van luxe van de high society van oud-Rusland. Het ademt de sfeer, de allure. Verdi’s opera gaat, hoe kan het anders, over de tragiek van de liefde. Het drama, de emotie van relaties, intriges, families, ziekte en uiteindelijk sterven van de vrouw aan tuberculose. Het intense verdriet van de geliefde achterblijver. Een voorstelling met fantastische, steeds veranderende achtergronden. Het werd een overweldigende culturele avond!

Het stadsbeeld. Drukte zoals in elke stad. Onderhoud aan de wegen. De barre Russische winters eisen hun tol. In colonne blazen grote trucks met hogedrukspuiten de straten schoon.

De grijze woonwijken. Hier en daar nog grote schilderingen die herrinneren aan de Soviet-tijd. De stereotypen van de ideale socialistische maatschappij. (Foto 13: opschrift: Samen maken we het communisme). We passeren het standbeeld van de trotse boer en boerin met hamer en sikkel. Even buiten het echte centrum wordt een groot nieuw business centre uit de grond gestampt. (Foto 14) Futuristische wolkenkrabbers zullen de oude gebouwen van Stalin van hun plaats in de cityskyline gaan verdringen.

Epicentrum van Rusland: het Rode Plein

Het weekend! Olga, medewerkster van DGM, haalt me al om 9 uur op in het hotel. Naar het centrum van de stad. Moskou is, evenals Amsterdam, in concentrische circels gebouwd. Met het Kremlin en het Rode Plein als middelpunt. Koooouddddd. We nemen eerst een koffie in de Mac Donalds, met uitzicht op de muren van het Kremlin. Geopend in de periode van Glasnost (openheid) en Perestroyka (herstructurering) in Gorbachovs tijd (negentiger jaren van de vorige eeuw). Het werd een symbool van grote veranderingen in Soviet-Rusland. We ontmoeten ook Sacha, de PR-medewerker van DGM en steken over naar de toegang tot het Rode Plein. Het grote plein strekt zich voor me uit. (Foto 15) Rechts de muur en torens van het Kremlin. Voor de muur het Mausoleum van Lenin, nu verscholen onder een grote witte opblaastent; het wordt gerestaureerd. Recht voor me, in de verte, de Kathedraal van Pokrovsky, waarvan de bonte koepels doen denken aan de punt van een softijs. De Kathedraal werd gebouwd in opdracht van Ivan de Verschrikkelijke en werd in 1561 ingezegend. Olga vertelt. Onze gids. (Foto15) Denk aan het lied van Gilbert Becauld: Natalie; la Place Rouge… Het gevoel dat het lied met zoveel kracht uitdraagt. Links een groot warenhuis in oud-Russische stijl. De politie is op de achtergrond aanwezig. Het is nog niet druk. De koude wind snijdt in het gezicht. Het voelt helemaal Rusland. Olga wijst op de executieplaats, vlak voor de kathedraal. Er werden decreten uitgevaardigd en er vonden executies plaats. Kerk en executies: onlosmakelijk met elkaar verbonden. Die Kathedraal; hoogtepunt van Russische religie, kunst en cultuur. (Foto 16) Het nationale symbool waarmee allles wat Russisch is lijkt te worden samengevat. Nationaal icoon. Binnen fantastische frescos, in de zo typerende stijl van de Russisch-Orthodoxe kerk. Goud is overvloedig aanwezig. De pracht en praal die de kerk wilde uitdragen. (Foto 17) Vanuit een toren hebben we een fantastisch overzicht op het plein. (Foto 18) Olga vertelt over Ivan de Verschrikkelijke, die zijn zoon doodde. Over Peter de Grote. Over Lenin’s Octoberrevolutie van 1917; de tijd van de koude oorlog. Gorbachov, die een einde maakte aan de oude Soviet tijd. Oh, het wervelt in mijn hoofd. Zo enorm veel is hier gebeurd. Zoveel leed geleden! Zoveel geschiedenis geschreven.

In de middag een jongensdroom die uitkomt. Bezoek aan het Space Travel Memorial Centre! (Foto 19) Waar alles te zien en te ervaren is over de Russische ruimtevaart. De vroege ontwikkelingen, de lancering van de eerste Sputnik in 1957 (Foto 20), de race om de ruimte met Amerika. Yuri Gagarin, in 1961 de eerste man in de ruimte, absolute held uit de Soviet tijd. Bezoekers zijn vooral veel schoolkinderen; men wil de kinderen iets meegeven van de grote opwinding van de tijd dat de mens voor het eerst zijn planeet verliet! En het voedt natuurlijk ook de nationale trots. (Foto 21)

Soviet Sunday.

Alleen op stap. Uitproberen van de Metro. Het openbaar vervoer. Metrostations veelal in de stijl van oude sovietgebouwen. Monumenten zijn het. Het dichtsbijzijnde metrostation is Dynamo (Foto 22), naast het grote stadion van Dynamo Moskou. Het ondergaat echter op dit moment een grote renovatie. Toch wennen dat Russisch. Heb het Russiche alfabet maar in mijn boekje geschreven. Ook hier, zoals eerder in Japan, het gevoel van het kind dat net leert lezen. Er zijn wel overeenkomstige letters. Maar ook heel veel is anders. Zo heb ik gedacht dat cccp gewoon cccp is, maar het is eigenlijk sssr! Oefenen is ook hier weer de enige oplossing tot begrip… als 59-jarige weer leren lezen. Je bent nooit te oud! Cccp blijkt Russische afkorting van Союз Советских Социалистических Республик (СССР); in onze letters: Sojoez Sovjetskich Sotsialistitsjeskich Respoeblik (SSSR), vertaald: Unie van Socialistische Sovjetrepublieken: USSR.

Kremlin: Kathedralen en kanonnen

Het Kremlin; het machtcentrum van Rusland. Eeuwenlang. Loop door de poort van de Tuin van Alexandrov. Aan de linkse kant voor de Kremlinmuur, het monument van onbekende soldaat, als eerbetoon aan de talloze onbekende gevallen soldaten tijdens de 2^e Wereldoorlog. De eeuwige vlam met altijd aanwezige wacht eren hen. Ik kom op een goed moment! Een eindje verderop klinkt het geluid van marcherende soldaten. Met straffe tred komt een viertal deze kant op. Ben vrijwel alleen. Aanschouw het. Het stampende geluid van de laarzen. De elegante, maar ook intimiderende beweging van de rechter arm. Het geweer recht omhoog, balancerend op de palm van de linker hand. De zwarte laarzen komen tot borsthoogte. In een straffe beweging. Een begeleider houdt het in de gaten, en geeft commando’s. Ze marcheren naar het platform met de eeuwige vlam. Even staan ze stil. Het geweer op de grond; de blik strak naar voren gericht. Het is verder stil op het plein. Het geweer wordt weer opgepakt en de soldaten, in die zelfde strakke tred, macheren naar hun collegas, die ieder inmiddels uit hun wachthuisje zijn gekomen. Er wordt gewisseld. De nieuwe soldaten nemen hun plaats in. De oudere ploeg, in gelijke tred, komen naar voren, salueren aan het vuur en marcheren af. (Foto 23) Terug naar hun onderkomen, enkele honderden meters verderop. Langzaam sterft het stampen van de laarzen weg. De soldaten verdwijnen door een deurtje in de muur naar hun onderkomen. Het ritueel wordt elke dag, elk uur, herhaald. Een plaats waar soldaten rust kunnen vinden. Waar ze erkenning krijgen voor hun daden. Respect voor de gestorvenen.

Van hieruit naar de ingang van het Kremlin. Met een Engelse tourist die ik ontmoette, bezoek ik de Armoury: eigenlijk de wapenkamer. Maar er is verschrikklijk veel meer. Kroningsjuwelen, giften van grote staatslieden uit de hele wereld. Onvoorstelbare kostbare schatten, die elk hun moment van de historie van Rusland bezegelden. De koetsen, het wapentuig, de malienkolders, harnassen, de koningstronen. Serviezen van het kostbaarste materiaal. Wat een vakmanschap van de grote kunstenaars en ambachtslieden die aan deze objecten hebben gewerkt! Het is eigenlijk maar recent dat wij als gewone mensen dit allemaal zomaar kunnen zien!

Verder op het Kremlin naar het plein van de Kathedralen (Foto 24). De Kathedraal van de Aartsengel (1508), de Kathedraal van de verkondiging aan de Moeder Gods (1489), de Oespensky Kathedraal (1479), de klokketoren van Ivan de Grote 1508. De kerk van de Twaalf Apostelen (1653). Ervoor staat de koning der kanonnen: het Tsarenkanon (diameter van de loop 89 cm!) gebouwd in 1625 (Foto 25). Ernaast de lopen van een hele reeks mindere exemplaren. Kerken en kanonnen. Religie en wereldlijke macht zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden.

Steriliseren op zijn Russisch.

Ik kan van de gelegenheid gebruik maken enkele ziekenhuizen te bezoeken. Hier aangeduid met een nummer: soberder kan het niet. Het eerste is Nr. 52, later nog naar Nr. 29 en Nr. 4.

De ingang van de ziekenhuizen is al even sober als de naam. Niets geen receptie. Geen welkomsthal zoals in de ziekenpaleizen in Nederland. Er is een uiterst eenvoudig toegangsgebouwtje (Foto 26). Geisoleerde warmwaterpijpen vormen een soort toegangspoort. Toppunt van soberheid.

Een ziekenhuis met 1400 bedden, 10 OK’s. Vele gebouwen. Er wordt hard gewerkt aan renovatie.

De sterilisatieafdeling (Foto 27), een oud, vermoeid gebouw. De ijzeren deur. We worden verwelkomd door Nelly, hoofd van de afdeling. Ze laat haar afdeling zien. Alle stappen van het proces kunnen we volgen. Hier is men vrij modern uitgerust, met dubbel-deur instrumentenwasmachines en 4 autoclaven waarvan er 3 gebruikt worden. Elk 7 cycli per dag. We komen eigenlijk op een verkeerd moment. Alle instrumentarium is alweer weg. Het nieuwe moet nog binnenkomen. Erg jammer. Het instrumentarium wordt in de OK eerst gedesinfecteerd en in bakken hier afgeleverd. De instrumentennetten die er nog staan zijn moe. Gekreukeld door jarenlang intens gebruik. Verpakt wordt gedeetelijk in crepe papier, papieren zakken, laminaatzakken en katoen Foto 28). Op de pakketten een label gemaakt van zeil, met een een stukje verband aan het net vastgebonden; met balpen is de sterilisatiehistorie van het pakket beschreven. Er is geen autoclaaf tape. Voor sterilisatie wordt een indicatorsticker op de textielpakketten geplakt. Erna worden ze eraf gehaald en in het sterilisatorlogboek geplakt. Enorm veel schrijfwerk, controles. Alles handmatig. Er wordt wel in dubbeldeurs autoclaven gesteriliseerd. (Foto 29). Het steriel magazijn is vrij klein. Vrijwel alle instrumentarium alles lijkt in omloop. Hierover kon ik echter geen duidelijke info krijgen. Via in loket van de opslagruimte worden de pakketten in zakken afgeleverd. De personeelskantine voelt als een huiskamer. Met bloemen en planten. We drinken een kop koffie met Russische chokolaatjes. De stroopwafels die ik haar gaf wil ze bewaren voor de pauze, samen met haar personeel. We nemen afscheid van Nelly. Wat enorm dapper om de afdeling te runnen! Bij het verlaten van de afdeling omhels ik haar. Dank haar voor haar inzet, voor iedereen die hier zijn werk doet. Ziekenhuis 29, dat we later bezochten is toegwijd aan H. Maria. Na het einde van de Soviet tijd mocht religie weer een plaats krijgen en zijn kerken en andere religieuze symbolen weer massaal in ere hersteld. De kapel van het ziekenhuis van is verre herkenbaar aan de gouden spitse koepel. We glippen even naar binnen. Een mevrouw verzorgt de kandelaars, haar kleine winkeltje. De blik omhoog. De kroonluchter. De heldere kleurrijke frescos met taferelen van de geboorte van Christus. (Foto 30) De begeleider tijdens ons bezoek, Pavel, steekt kaarsen aan voor het kruis. En staat even stil, in gedachten verzonken. (Foto 31) Voel de eerbied voor deze plek. Plek van troost, plek van innerlijke rust. Van vrede zoeken in jezelf.

Goodbye to the USSR

Maandag 8 April. De laatste stop voor vertrek op het kantoor van Pharmstandard. Ontmoeting met Elena en Vladimir (in de Soviettijd werkte hij als officier op een atoomonderzeeër(!) We bespreken nog de zakelijke kant van het bezoek, de afhandeling van de financiën. Er liggen mogelijkheden voor de toekomst. Een tweede druk voor het boek; training. Een laatste kop koffie. Ook hier afscheid. De omhelzing; dank haar voor alles wat ik heb mogen ervaren, beleven, zien.

Rusland, het land achter het ijzeren gordijn. Het beeld van het communistische gevaar, van spionnen, onze vijand, wodka, KGB, harde misdaad, repressie. Echter hoe dichter je bij de gewone mensen hoe anders het beeld wordt. Het werd een fantastische ervaring.

Nu hier op het het vliegveld. Schrijf de laatste woorden van deze mail. Ben ingechecked. Het vliegtuig staat klaar. Even later de ronken de motoren. Zie het giganantische Moskou onder me in het oosten verdwijnen. (Foto 32). De gedachten gaan alweer naar de terugkeer van Yoko, die donderdag na drie maanden terugkomt van haar reis naar Azie!

From Russia, with Love,

Jan Huijs

Reisverslag: 01-07-2007: Israel: Bericht uit Jerusalem

Posted on 7 May 2016 by Jan

Beste allemaal,

Afgelopen vrijdag kwam ik terug uit Israël. Het werd een enorm indringend en enerverend bezoek. Vandaar dit wat langere verslag…

Masada
De zon brandt hoog aan de hemel. Het is heet; rond de 40 graden. Het geel/bruin van het gesteente van de bergen overheerst. Ver beneden aan mijn voeten ligt de Dode Zee. Met een lengte van noord naar zuid van 67 km; van oost naar west zo’n 17 km. Het oppervlak ligt 417 meter onder de zeespiegel en is daarmee het laagste binnenzee ter wereld. In de heiige lucht zijn aan de overkant vaag de bergen van de kust van Jordanië te zien (Foto 00 kaart Israël). Ik sta op een steile oprijzende rots in het gebergte aan de Israëlische kant van de Dode Zee: de rots van het fort van Masada (Foto 01 (van WikiPedia), 02 en 03).

We schrijven het jaar 73. Rome heeft Jeruzalem ingenomen. Het belangrijkste heiligdom van de Joden, de Tweede Tempel, in Jeruzalem is vernietigd. Voor de Romeinen moet het Jodendom van de kaart geveegd worden. Een groep van rond de 1000 rebellen onder leiding van Josephus Flavius vlucht en trekt de woestijn in, naar de Dode Zee en zoekt haar toevlucht hier in het fort van Masada, dat voorheen diende als paleis/winterverblijf/schuilplaats van Koning Herodes de Grote. Met grote verbazing zie ik hoe in de tijd van Herodes hier geleefd werd. Het paleis met zijn prachtige architectuur, de mozaïeken, badhuizen, gigantische voorraadkamers; het ingenieuze systeem van watervoorziening. Vanuit deze vrijwel onneembare plek wilde de rebellengroep (de Sicarii) het jodendom bewaren en zich verdedigen tegen de bezetter. Jaren wisten ze stand te houden.

Uiteindelijk werd een leger van 10.000 soldaten naar Masada gestuurd om het in te nemen. Nog eens rond de 10.000 krijgsgevangen joden moesten mee om het leger te bevoorraden met water en voedsel en het te ondersteunen bij het bouwen van de fortificaties. Er werd een plan beraamd voor de inname van de burcht. Een gigantische helling werd gemaakt onder de Westelijke toegangspoort van de burcht. Over de helling voerden ze materialen aan om bovenaan een belegeringstoren te bouwen. Hierop plaatsten ze een zware stormram waarmee de toegangspoort werd vernietigd. Toen bleek dat het voor de rebellen onmogelijk zou zijn om aan een nederlaag te ontkomen besloot de groep in zijn geheel zelfmoord te plegen. Josephus Flavius, toenmalig historicus en de commandant van de Joodse rebellen, beschreef in detail hoe het in zijn werk is gegaan. In geen geval wilde men in de handen van de Romeinen vallen om vervolgens als slaaf verder te leven. Op die manier werd Masada een symbool van volharding in de strijd voor de vrijheid van het Joodse volk. Tot op de dag van vandaag. Om de het gevoel voor de Israëlische identiteit te benadrukken ontvangen rekruten van het huidige Israëlische leger tijdens een ceremonie hier hun geweer en een bijbel uitgereikt. Commandotroepen krijgen in deze regio zware trainingen, die hier boven in de ruines van het oude fort afgesloten worden. We zijn nu 2000 jaar verder, en nog steeds vechten de Joden om hun identiteit, om erkenning, om hun land. Juist daardoor krijgt deze plek haar diepgang…
De gids roept. We worden de cabine van de kabelbaan ingeleid, die ons comfortabel de 300 meter omlaag brengt en waar de airconditioned bus klaarstaat om ons naar het strand van de Dode Zee te brengen. Dobberen in het zoute water. Een wonderlijk gevoel. Met de armen uitgestrekt, het hoofd naar boven; het lichaam ingesmeerd met de helende zwarte modder van de bodem van de zee. Met boven me de brandend hete zon en voor me de kale bergen van de Hurkanya vallei. (Foto 04)

Training bij sterilisatorfabrikant Tuttnauer
Afgelopen zaterdag (23 Juni) kwam ik in Jeruzalem aan en kreeg een kamer toegewezen hier boven in de 21e verdieping van het Crowne Plaza Hotel met een grandioos uitzicht op het nieuwere deel van de stad. (Foto 05). Van de Israëlische sterilisatorfabrikant Tuttnauer kreeg ik eerder dit jaar een uitnodiging om een cursus te verzorgen voor hun verkoopteam. Jaarlijks houdt Tuttnauer een salesbijeenkomst in hun hoofdproductiecentrum in Beit Shemesh, ten zuid westen van Jerusalem (Foto 06). Het team uit verschillende verkooppunten in de wereld worden bijgepraat over de nieuwe ontwikkelingen, strategieën voor de toekomst, de introductie van nieuwe apparatuur. Ook bijscholing vormt een onderdeel. In dat kader kwam de uitnodiging om voor deze groep een korte cursus te verzorgen. Een totaal andere doelgroep dan voorgaande keren, waarbij het vrijwel altijd ziekenhuispersoneel in ontwikkelingslanden was die aan de cursussen deelnam. Een grote uitdaging werd het om voor mensen van een gerenommeerd sterilisatorbedrijf, die eigenlijk al jaren in het vak zitten, iets te brengen dat interessant genoeg is. De cursus wordt gegeven in de Tzora Kibboets (Kibboets = ”samen”), enkele kilometers van de fabriek van Tuttnauer. De Kibboets voorziet in haar bestaan met een gigantische boerderij met rond de 900 runderen; verder is er een grote wijngaard met een bottelarij, een eigen winkel en wijnproeverij. Een deel van het terrein is verhuurd aan onder andere een meubelfabriek en enkele andere bedrijven. Aan het einde van de eerste dag van onze cursus wordt de Kibboets door groot onheil getroffen: Het hele fabriekcomplex brandde die dag tot de grond toe af… (Foto 07)
Tuttnauer is een van de grootste fabrikanten van vooral tafelmodel-sterilisatoren (Foto 09). Elke maand verlaten er rond de 1000 machines de fabriekshal! Voor sterilisatoren zijn dit gigantische aantallen. Er worden machines gemaakt van de meest uiteenlopende maten, vanaf 7.5-liter tot modellen met een kamer van huiskamergrootte (Foto11). Vooral voor de Amerikaanse markt. Hoe kan het anders…

Na wat aftasten ontstaat een ontspannen sfeer. Niet in het minst door een wijnproeverij tussen de presentaties door, aangeboden door onze gastheer. (Foto 12). Tijdens de cursus trekken vooral allerlei proefjes en demonstraties de aandacht. Er ontstaan verhitte discussies over validatie, oververhitte stoom en hoe aan de nieuwe normen te voldoen. Zelfs het deel over reinigen, waarover ik erg onzeker was, werd heel boeiend door de vele discussies. Al met al werden het geweldig fijne dagen waarvan ik ook hoop dat het voor de deelnemers een goede tijd werd!Kennismaking met Israël

Twee dagen kreeg ik aangeboden om kennis te maken met het land Israël. De eerste dag werd de trip naar de verzengende hitte van de Dode Zee en Masada. Met daarna, op donderdag, een bezoek aan het oude Jeruzalem. Als eerste stop de Olijfberg. Waar Jezus van Nazareth was om kracht te zoeken in gebed net voor zijn naderende kruisiging. Waar zijn leerlingen in slaap vielen, en waar hij uiteindelijk door soldaten van het Romeinse leger werd opgepakt om overgeleverd te worden aan de Pontius Pilatus, de toenmalige heerser in Jerusalem. Vanaf de Olijfberg hebben we een fantastisch uitzicht over de oude stad: de omringende stadsmuur met daarbinnen de ommuring van de Tempelberg met daarop de el Aqsa Moskee en de gouden Rotskoepel. Vanuit de Olijfberg verwachten de Joden dat de wederopstanding van de mensheid zal beginnen. De berg is één groot kerkhof. Voor veel geld hebben mensen hier een graf gekocht, om straks als eerste erbij te kunnen zijn.

We trekken door de straten van het oude Joodse deel van de stad. Het ademt een sfeer van bijbelse tijden (Foto 13).

We volgen een deel van de Kruisweg (Via Dolorosa) van Christus die pal langs de tempelmuur loopt en brengen een kort bezoek aan de Christus’ Grafkerk op de Calvarieberg, de plaats van de kruisiging (Foto 14). We zijn in het hart van de oorsprong van het Christendom…

De Tempelberg; bidden bij de Klaagmuur
Op de Tempelberg werd rond 1000 v. Chr. onder leiding van Koning Salomo de eerste Tempel gebouwd. Deze werd in 586 v. Chr. door de Babyloniers verwoest. In 516 v. Chr. slaagde Cyrus de Grote erin een bescheiden Tweede tempel te bouwen. Rond 19 v. Chr. werd deze door Herodus de Grote volledig gerenoveerd en uitgebreid (Foto 15; tekening WikiPedia). De tempel stond op een groot rechthoekig ommuurd terrein van de heuvel Moriah, die daartoe eerst vlak werd gemaakt. Op dit plateau verrees daarna de nieuwe tempel. Voor een groot deel zijn naast de westelijke muur nu Palestijnse woningen gebouwd, waardoor het grootste deel van de muur aan het oog onttrokken is. Een klein deel is nog zichtbaar: dit deel is bekend als de Klaagmuur. De muur is opgebouwd uit stenen met elk een gewicht van rond de 2.5 ton. Met grote precisie werden ze uitgehouwen en geplaatst, elke laag 2 cm ten opzichte van elkaar versprongen. Aan de rand afgewerkt met een typerend profiel van de Herodiaanse bouwstijl. In 70 n. Chr. werd de tempel door de Romeinen vernietigd. Sindsdien is er geen nieuwe tempel meer herbouwd. In de 7e eeuw werd door de door de moslimgemeenschap op de plek van de tempel de El Aqsa (“meest verre”) moskee gebouwd en ernaast de Rotskoepel (Foto 16).
De rotsplaat onder de koepel markeert de plek waar Abraham zijn zoon Isaac zou offeren aan God. Volgens de Islam zou dit de zoon Ishmael zijn. Ook zou hier op deze plek in de eerste Joodse tempel de Ark van het Verbond geplaatst zijn. Volgens Joodse verhalen zou vanuit deze steen de gehele aarde zijn geschapen. Door de Islam wordt gezegd dat op deze plek Mohammed samen met de engel Gabriël opsteeg voor een nacht-durende reis naar de hemel. De tempelmuur werd een plek van verdriet en verlangen voor de Joden. Waar met verlangen gebeden wordt om het herrijzen van een nieuwe tempel. De tempelberg vormt het centrum van zowel de Islam, het Jodendom en het Christendom en is daarmee door de geschiedenis heen de meest geladen plek ter wereld. De aanhoudende spanningen tussen Israël en de Palestijnen leidde in 2000 tot het begin van de bouw van de door velen controversiële scheidingsmuur die de grens vormt tussen Israël en de (Palestijnse) Westelijke Jordaanoever. Hij zal lopen over de grenslijn die aan het einde van de Israelisch-Arabische oorlog in 1948 werd vastgelegd (Foto 01 kaart Israël). De scheiding zal rond de 703 km lang zijn. 58% van de muur is inmiddels gerealiseerd (Foto 17). De spanningen tussen Israëlis, de Islam, de Palestijnen en de Christelijke wereld zal alleen met grote wijsheid tot een goed einde gebracht kunnen worden. De religieuze gevoelens gaan voorbij de rede, voorbij de menselijke ratio.
Ik was verbaasd dat ik als niet-Jood bij de Klaagmuur mocht komen: deze allerheiligste plek voor de Joden. Honderden gelovigen zijn op het plein; velen staan aan de muur. In gebed; het lichaam heen-en-weerbuigend in de richting van de muur (Foto 18). Sommigen hun handen krampachtig vasthoudend aan de spleten in de muur. De ogen gesloten. Samen met Joodse orthodoxe gelovigen de muur aanraken; bidden. In de ruimte onder de poort naast de muur wordt door een groep gelovigen de Torah (de Joodse leer/wetten) besproken.

Even later komt een groepje mensen naar de muur, met een grote, met zilver versierde koker, met daarin een gebedsrol (Foto 19 en 20). Het bleek een onderdeel van het Bar-Mitzvah-ritueel (Bar Mitzvah: iemand voor wie de geboden van toepassing zijn) van een 13 jarige jongen. Op die leeftijd wordt een jongen als voldoende volwassen beschouwd om zelf rekenschap af te leggen van zijn daden. Het is een van de belangrijkste momenten in het Joodse leven…

De Holocaust in 75 minuten: Bezoek aan Yad Vashem
De bus brengt ons naar het museum dat werd ingericht ter herinnering aan de Holocaust. We krijgen een uur en een kwartier. Met indringende beelden, materialen, getuigenissen foto’s wordt de opkomst van het antisemitisme weergegeven. Het ontstaan van de theorie dat het Joden met hun macht, geld en invloed de wereld in het onheil zou storten. Uiteindelijk moest het ras van de aardbodem verdwijnen. Alles werd aangewend om dit te verwezenlijken. Beelden van de opkomst van Hitler, de Kristallnacht, het om zich heen grijpende nationaal-socialisme en de doorvoering van de Endlösung, die het probleem voor eens en voor altijd zou gaan oplossen. Het toenemende verzet, de alliantie tegen de Duitse expansiedrift, de uiteindelijke vernietiging van de Duitse oorlogsmachine en de vorming van de staat Israel. Voor de Joden die in die periode zijn gestorven is hier in Jeruzalem dit monument opgericht. Yad Vashem: “Monument van de namen”, geopend in 1953 en geheel gerenoveerd in 2005 (Foto 21, de ingang van het museum). Aan elke vergaste, neergeschoten, opgehangen of anderszins gestorvene wil men hier een naam teruggeven. Niemand is voor niets heengegaan. Meer dan vier miljoen mensen van de rond zes miljoen die tijdens de Holocaust omkwamen, zijn inmiddels in het register van het museum opgenomen. En nog steeds worden nieuwe namen toegevoegd. Met een brok in mijn keel ben ik door het museum gelopen. Vijf kwartier zijn tekort om te bevatten wat zich heeft afgespeeld. Het doet onrecht aan het leed dat is geleden. Het is een plek om terug te gaan. Om te proberen te doorgronden hoe dit allemaal kon gebeuren. Het vormt een confrontatie met je diepste zelf. In het laatste deel van het museum is aan de binnenkant van een grote conus-vormige koepel de foto van duizenden mensen te zien. Mijn gedachten gaan terug naar de verhalen van mijn vader, de oorlogstijd, het leed, de spanningen, het ondoorgrondelijke van die bewogen periode uit onze recente geschiedenis.

Tunnels langs de Westelijke Tempelmuur
Ronit Neeman, de Joodse mevrouw die de cursus organiseerde, bood aan om donderdagavond, de avond voor vertrek naar huis, de onderaardse gangen bij de Westelijke, 488 meter lange muur van de tempelberg, te bezoeken. Haar vader Herbert en haar neef Graeme, die nu in Engeland woont, gaan ook mee. Ook voor hen is het de eerste keer. Zowel de vader als de neef hebben diepgaande kennis van het verleden van Israël, van de bijbelse geschiedenis, en al gauw raken we in een boeiend gesprek over de oorsprong van het Hebreeuws, de code die in die taal verscholen gaat, het belang van de taal als oorsprong van zowel het Grieks als Romeins en de problemen van het huidige Israël. Dat terwijl we onder de Palestijnse wijk lopen en de gigantische stenen van de muur aanschouwen (Foto 23); we over de stenen lopen waar Christus de handelaren bij de tempel wegstuurde en we praten over de ongerijmdheden van deze tijd, over de zorgen rondom de toenemende invloed van de Islam. We passeren het punt waar men als Jood het dichtste kan zijn bij het Heilige der Heiligen: de plaats van de rotsplaat van het offer van Abraham.
Een deel van de get gangenstel bestaat uit waterkanalen die indertijd de tempelberg van water voorzag (Foto 24). Ik probeer de technische prestaties te bevatten die bij de bouw van de tempel geleverd zijn. Met groot enthousiasme vertellen zowel Herbert als Graeme. Diep onder het huidige loopniveau van de gang werd een paar maanden geleden een badhuis blootgelegd. Voordat mensen indertijd het tempelterrein mochten betreden moest men gereinigd worden. Elke centimeter die hier verder wordt onderzocht kan tot opzienbarende vondsten leiden.

Afscheid
Bij het verlaten van de tunnels kolkt het in mijn hoofd met gedachten: de verbazing, het ontzag, de verbijstering over deze fascinerende plek. Met diepe gevoelens van dank dat ik dit mocht ervaren neem ik afscheid van Ronit, Herbert en Graeme (Foto 25). Even later sta ik weer alleen in mijn kamer van het hotel. De koffer moet ingepakt. Samen met 3 Nederlandse Tuttnauer medewerkers en nog 2 andere mensen van een Nederlandse dealer van Tuttnauer rijden we naar het Ben Gurion vliegveld in Tel-Aviv. Bij aankomst in Nederland is het 15 graden; het is grijs en het regent…

Jan Huijs, Renkum, 01-07-2007

Reisverslag. 16-12-2006 Jakarta, Indonesie: Samenwerking

Posted on 7 May 2016 by Jan

Beste allemaal,

16 dec 2006, Sukarno Hatta vliegveld in Jakarta. Zojuist aangekomen uit Kupang op het eiland Timor: een van de van de duizenden eilanden die Indonesië telt (Afbeelding 01). Alweer een jaar of 3 geleden werd ik benaderd door de Duitse sterilisatorfabrikant Webeco over de mogelijkheid om hier een kursus sterilisatie te verzorgen. Het ministerie van gezondheid heeft voor de provincie Oost Nusa Tenggara (NTT) een programma opgezet ter verbetering van de gezondheidszorg; het wordt gefinancierd door de Duitse ontwikkelingsbank KfW (Kreditstelle fuer Wiederaufbau). In dit kader kon Webeco sterilisatoren leveren aan 13 ziekenhuizen. NTT is een van de armere delen van Indonesië; Timor is een van de eilanden van deze provincie. Een deel waar ook grote onrust is geweest die enkele jaren geleden uitliepen op hevige ongeregeldheden en resulteerde in 2002 in de afsplitsing van Oost Timor. Het eiland is voor het grootste deel Christen. Vanuit overheidswege is er een grote druk om de Islam tot staatsgodsdienst te verheffen. Vanaf het vroege begin van de onafhankelijkheid van Indonesië is de rivaliteit tussen Christenen en Moslims een heet hangijzer. Door de ongeregeldheden die een triest hoogtepunt hadden in de periode 1999-2001, verloren in Oost Timor bijna de helft van de oorspronkelijke 800.000 inwoners hun leven.

De cursus zou plaatsvinden in Atambua een stadje, aan de grens met Oost Timor.

Na de lange vlucht en een stop in Kuala Lumpur (Maleisië) komen we veilig en wel in Jakarta aan, smeltkroes van 9 miljoen(!) mensen. Indonesië, bijna 46 (!) keer zo groot als Nederland en een bevolking van 250 miljoen mensen een land van ongekende dimensies. Jakarta, een gigantische stad waar miljoenen mensen hun heil zoeken. (Foto 2) Bij aankomst zit het verkeer muurvast. Niet anders dan in de randstad. Het bedrijf dat Webeco vertegenwoordigt heeft haar kantoor in een van de zakenwijken van de stad in een toren met 23 verdiepingen. Het gebouw is eigendom van een zoon van Soekarno. De Islam wordt van staatswege bijna opgelegd. In het bedrijf klinkt op gezette tijden de oproep tot gebed. Tot in het toilet toe… Tijdens de eerste dagen wordt het trainingsprogramma vast gelegd en nog spullen ingekocht en vertaling geregeld; en dan donderdag naar Kupang, met een tussenstop in Surabaya, het westen van Java.

Vanuit Kupang een rit van 6 uur naar Atambua, aan de zuidkant bij de grens met Oost Timor. Slingerende wegen, vergezichten, en vooral de vriendelijkheid zijn de eerste indrukken. (Fotos 4,5,6,7 )

Ons doel is het ziekenhuis van Atambua: een districtziekenhuis, met 200 bedden (Foto 8). Er zijn 2 artsen,
Een eerste bezoek aan de sterilisatieafdeling geeft in indruk van de toestand. Van de 4 automatische sterilisatoren die onlangs werden geleverd is er geen enkele in gebruik. 3 zijn er buiten werking. De andere wordt niet gebruikt omdat het personeel geen of nauwelijks training heeft gehad en men zich onzeker voelt het apparaat te gebruiken.

Momenteel wordt er met een halfautomatische Belgische autoclaaf gewerkt van 1982 (Foto 10). Alle electrische componenten zijn inmiddels gesneuveld. Alleen de verwarmingselementen en de schakelaar die deze aan en uitzet overleefden. Maar hij werkt in elk geval nog enigszins…
Verpakken gebeurt in hopeloos verouderd textiel. Er zijn geen enkele sterilisatie controle middelen. Er wordt uitsluitend met de hand gereinigd. De helft van de dag is er geen elektriciteit; althans de generator die dan mogelijkerwijze loopt, kan de sterilisator niet trekken.
Water blijkt een hardnekkig probleem. Na het koken van een liter water uit de kraan ligt een dikke laag kalk op de bodem. De waterverzachter is binnen de kortste tijd verzadigd.
De nieuwe geavanceerde sterilisatoren moeten water van de hoogste kwaliteit hebben om te kunnen functioneren. De nieuwe machines staan er inmiddels 3 jaar. Controle van de tellerstand laat zien dat het gebruik minimaal is. We moeten aan de slag. Met 2 techneuten van Hospitalia, de lokale vertegenwoordiger van Webeco, krijgen we de grote machine redelijk snel aan de praat. (Foto 11). Water problemen blijkt de oorzaak: door kalkafzetting blijft een niveauregelaar hangen en weet de machine niet meer hoeveel water hij heeft. Vervolgens blijkt een nauwe opening in de watertoevoer van de stoomgenerator helemaal dichtgekalkt. Alles wordt schoongemaakt en vervolgens draait hij weer! Wat een opluchting: er moet immers ook voor deze machine geinstrueerd te worden…

Deelnemers van 13 ziekenhuizen zijn uitgenodigd van verschillende eilanden van de provincie. In totaal zijn er 26 deelnemers waarvan het grootste deel techneuten een aantal gebruikers. Een probleem: de taal. Men spreekt vrijwel geen Engels. Alles moet via een vertaler. Een rol vervuld door Markus Tolan, van het eiland Flores. Hij wilde priester (SVD) worden maar het leven besliste anders: hij werd zelfstandig ondernemer en is onder andere duikinstrukteur voor het Marine-life beschermingsprogramma in de provincie NTT.
Ook werkt hij regelmatig in programma’s die door de Duitse ontwikkelingsbank KfW worden gefinancierd. Het klikt meteen. (Foto 12). Hij verstaat en begrijpt mijn woorden direct en weet meteen de goede toon te zetten die respect afdwingt bij de cursisten. In zijn duikopleidingen moet ook serieus gewerkt worden. Het kan je eigen of andermans leven kosten als je je niet aan de regels houdt. Bij sterilisatie is het eigenlijk niet anders. Hij weet het heel goed over te brengen, en regelmatig komen analogieën met de duikwereld boven water. We houden het bij de stap voor stap aanpak.

Van de grond af wordt er opgebouwd: introductie microbiologie, algemene infectiepreventie, natuurkunde, water, stoom, en dan pas de sterilisatoren: van de eenvoudigste tot de nieuwe machines die men nu heeft. (Foto 13). We willen dat er inzicht wordt opgebouwd. Niet uitsluitend het uit het hoofd leren van procedures van knopjes drukken en lampjes of displayboodschappen kijken en dan de klantendienst moeten bellen die straks nauwelijks bereikbaar of onbetaalbaar wordt. Op zondag wilde ik de oude autoclaaf een beurt geven om er de maandag een demonstratie mee te geven. Ik vraag of iemand zin heeft, om op de vrije zondag mee te helpen. De hele groep van 26 mensen biedt zich aan. Op zoveel enthousiasme had ik niet gerekend… Zondagmiddag om 1 uur zouden we gaan; na de mis. Die nacht word ik geconfronteerd met de werkelijkheid onder de zo vriendelijk oppervlakte. Naast het ziekenhuis is de kazerne van het leger. Ook de politiepost is vlakbij. Er ontstaat een conflict tussen deze partijen, er wordt gevochten en geschoten. Een Moslim soldaat vindt de dood; 2 politiemensen raken zwaar gewond. Ze worden alle naar het ziekenhuis gebracht waar we de cursus houden. Er wordt assistentie van de legerleiding in de provinciehoofdstad Kupang opgeroepen. De legerstaf neemt intrek in het zelfde hotel waar wij verblijven en al gauw ziet het er groen van de militairen. Er wordt onderhandeld tussen de partijen. We overwegen of we zullen blijven of toch maar vertrekken voordat het echt uit de hand loopt. Echter de dag is al te ver om nog te gaan en besluiten de nacht te blijven en zouden de volgende morgen bekijken of het veilig genoeg zou zijn om de cursus voort te zetten. We zijn met zijn allen in hetzelfde hotel. Desnoods zouden we daarom eventueel in het hotel verder kunnen gaan. Met al die militairen om ons heen zijn we in elk geval redelijk veilig…

Die avond verschijnt “ons” ziekenhuis op het landelijke TV nieuws. Met spanning en verbazing kijken we naar de beelden… Inmiddels lijkt men door de onderhandelingen tot een akkoord te komen. De volgende dag kunnen we gewoon aan de slag. Er wordt geluisterd, verpakt, en gerepareerd (Fotos 14 en 15). En vooral ook veel gelachen. Over mijn onbeholpen paar woorden Indonesisch. De verhalen van Markus. De sfeer is heel goed. Voor begrip bij de cursisten ben ik echter volledig afhankelijk van Markus. Maar de aansluiting lijkt perfect. We voelen elkaar heel goed aan. Gaandeweg voelt men dat zo’n ingewikkeld apparaat zijn geheimen prijsgeeft, als je hem begrijpt. Er is geen traditional healer meer nodig om een kapotte autoclaaf tot leven te roepen. Het geeft een echte boost als blijkt dat men een van de kleine automaten weer aan de praat krijgt, zonder mijn directe inmenging.
De cursus wordt afgesloten met een test. (Foto 16). Aan theorie valt nog flink veel te verbeteren. Mede doordat er aanvankelijk nog geen enkel naslag materiaal in de eigen taal beschikbaar was. Maar toch is verrassend te zien dat er veel is opgepikt.
Uit de reakties in de eindevaluatie blijkt het belangrijkste te voor de cursisten te zijn dat men meer zelfvertrouwen kreeg. Niet meer zo bang zijn voor dat apparaat boordevol met onderdelen waarvan de functie niet te doorgronden leek. Met zelfvertrouwen aan de slag te gaan door dat je begrijpt wat er aan de hand is. Er wordt echter ook op de beperkingen en de gevaren van te veel zelfvertrouwen wordt gewezen…
Een week is echter niet genoeg om iemand met slechts basale kennis, op te vijzelen naar een ervaren sterilisatortechnicus. Toch staan ze er al gauw voor een groot deel alleen voor. Volgend jaar loopt voor een groot aantal apparaten de garantie af… Dan wordt het menens. Er ligt inmiddels een voorstel om een vervolg aan de cursus te geven. Het zou goed zijn als dit zou lukken.

Tegen het einde van de cursus komt het trainingsmateriaal. Met alle presentaties en zelfs het boek werd binnen 2 weken vrijwel geheel (in een eerste versie) vertaald. Mijn mond viel open. Men heeft daarmee in elk geval achtergrond materiaal…

Het afscheid op donderdag is moeilijk. Hele fotosessies worden er gehouden. We genieten volop.
Samenwerking is cruciaal geweest. Vooral met de Markus. Door hem kon ik communiceren. Optimaal gebruik maken van elkaars kennis en kunde. Elkaar respecteren daarin. Het maakt enorm veel energie los. En lijkt het onmogelijke mogelijk te maken…

Indonesië. Timor, Markus, de cursisten, de gedode militair. Het gevoel van blijheid als de cursisten melden dat de sterilisator werkt. De bloedige recente geschiedenis van Timor, De spanningen tussen Christendom en Islam, corruptie; de warme handdruk bij het afscheid van Gregorius, de locale technicus van het ziekenhuis (Foto 17). Het gaat allemaal nog eens door mijn hoofd, en vervult me met blijheid en dankbaarheid, dit werk te mogen doen…

Terwijl ik dit schrijf realiseer ik me dat ik vergeten ben mijn e-ticket af te drukken. Nu kijken of ik met wat samenwerking toch naar huis kan…

Jan Huijs, Jakarta, 16-12-2006

Reisverslag: 18-10-2006: Burkina Faso, Ghana. Weerzien

Posted on 7 May 2016 by Jan

Beste allemaal,

Zojuist stegen we op met vlucht 04-0521 naar Ouagadougou met Antrak- Air, een Ghanese locale luchtvaartmaatschappij die verbindingen onderhoudt met diverse landen hier in West Afrika. Met prima service, goede prijs en stipt op tijd. Accra schuift onder ons weg: het centrum van de stad, met het Black Star Square, Korle Bu Teaching Hospital, het strand, de Accra ring road. Afscheid van Ghana, dat in de periode van 1982-1989 mijn tweede vaderland was.Burkina Faso
Afgelopen dinsdag arriveerde ik hier vanuit het zelfde Ouagadougou, waar ik was voor de verdere implementatie van onze software voor planning en management van apparatuur en infrastructuur voor de gezondheidszorg. Het was alweer het vijfde bezoek! Bij dit bezoek ging
het er vooral om, de database verder binnen het ministerie beschikbaar te gaan stellen. Er waren bezoeken aan de verschillende directoraten en andere mogelijke gebruikers, waar een grote behoefte bestaat aan betrouwbare informatie over het gehele gezondheidszorgsysteem.
Men ziet het belang van een centrale database, zeker nu er informatie beschikbaar is van de 1100 gezondheidsinstellingen die inmiddels geïnventariseerd zijn. Men ziet de noodzaak om deze informatie nu up to date te gaan houden. Er is vanuit onze database nu een link met een
cartografiesysteem. Apparatuurbeheer, kan nu echt in kaart worden gebracht. Identificeren van problemen en deze direct weergeven op een landkaart blijkt een uitermate een effectief hulpmiddel te zijn voor planning en beleidsvorming. Het institutionaliseren van het bijhouden
van de database wordt een van de volgende stappen voor de consolidatie van het systeem. Van alle kanten zijn de reacties heel erg positief. Nu moet er de politieke wil zijn om het daadwerkelijk door te voeren en er geld voor vrij te maken. Maar ook hieraan wordt gewerkt; er wordt gelobbyd bij de diverse directoraten. Heel erg spannend is het geworden, en ook heel fascinerend is het om te ervaren dat dit na al die jaren nu verwezenlijkt lijkt te gaan worden…

Weerzien in Ghana
Met het bezoek in Burkina faso was ik heel dicht bij Ghana. Nu moest het er toch ook van komen om eindelijk terug te gaan naar mijn tweede woonplaats: Kumasi! Vanuit het Ministerie van Gezondheid in Ghana was
er ook een verzoek gekomen om in een oriënterend bezoek het systeem te demonstreren. Ook hier dezelfde problemen: er is geen overzicht. Informatie is versnipperd beschikbaar, sommige oud, andere meer recent, en niet in het zelfde formaat. Ook hier kwamen heel positieve reacties en ik mag een voorstel voor implementatie indienen. Heel spannend. Het zou geweldig zijn om na al die jaren een dienst te kunnen verlenen aan
de gezondheidszorg van mijn tweede vaderland!

Sterilisator in Eikwe Hospital
Sinds midden 2005 staat in Eikwe Mission hospital de stoomsterilisator, die in samenwerking met het RIVM en de TU in Eindhoven ontwikkeld werd. Eikwe ligt zo’n 300km ten westen van Ghana. Een rit van 6 uur vanuit Accra, eerst met de bus, naar Takoradi; waar de Ziekenhuisauto me oppikte. De sterilisator draait lange uren, en is momenteel de enige sterilisator in gebruik. Met 5-7 cycli per dag zal hij nu inmiddels zo’n 2000 cycli gedraaid hebben. Er waren aanloopproblemen met de dekselpakking; en enkele maanden geleden een gesneuveld peilglas. Maar het lijkt erop dat het concept, met de besturing en het vacuumsysteem naar behoren functioneert! Met deze resultaten probeer ik nu de industrie ervan te overtuigen dat het een haalbaar concept is en dat hij op de markt komt. Het blijkt een heel moeizaam proces. Maar ook hier moet het uiteindelijk een keer gaan lukken! De Ghanese administrator van het ziekenhuis vertelt over een excursie die hij onlangs maakte met een groep Duitse bezoekers naar plaatsen in de buurt waar de slavenhandel plaatsvond. De erbarmelijke omstandigheden van de mensen die vanuit het fort in Elmina per schip naar Amerika vervoerd werden. De laatste wasplaats. Het sorteerplein waar de mensen werden verdeeld in groepen naar geslacht, leeftijd en gezondheid. Er ligt hier een donkere verbinding met onze eigen geschiedenis, waarvan ik eigenlijk nog veel te weinig weet.

Kumasi en Maase Offinso
Vanuit Eikwe brengt de ziekenhuischauffeur me terug naar Takoradi, en neem daar de bus naar Kumasi. Een reis van bijna 6 uur. Daar zou ik Sylvester Akparibo ontmoeten. Met hem werkte ik bijna 6 van de 7 jaren dat ik in Ghana was. Nog steeds heeft hij zijn basis in Maase Offinso en is hoofd van de technische dienst. Bij aankomst komt de regen met bakken uit de hemel vallen.
Maar tegen de tijd dat Sylvester me gevonden heeft is het droog. Met het mobieltje is het geen probleem elkaar te vinden. Hij heeft via een van de ziekenhuizen waarvoor hij werkte, een auto op de kop kunnen tikken. Een Ford bestel. Onderweg naar Maase Offinso vertelt hij zijn verhaal. Over het ongeluk, nu alweer bijna 10 jaar geleden, waarna alles uit de auto gestolen werd. Het wantrouwen dat ontstond. De gemiste kans om een verdere opleiding te krijgen. De project-auto die aan het ziekenhuis afgestaan moest worden. De moeizame strijd om de financiën. De degradatie van zijn positie, en daarmee aanpassing van het salaris. Er is nauwelijks een werkplaats. Hij zit met zijn spullen onder een veranda. Het lijkt erop dat hier het belang van onderhoud toch weer heel erg onderschat wordt. Het heeft niet de erkenning gekregen die het zou moeten hebben. Op nationaal niveau wil het niet vlotten met alles wat met onderhoud te maken heeft. Een wat armoedige balans na al die jaren. Ieder werkt voor zijn eigen zaak. Wil een deel van de cake, met als gevolg dat het algemeen belang niet voldoende gediend wordt. Maar Sylvester liet zich niet uit het veld slaan, en probeert te doen wat kan om zich staande te
houden. Van verschillende kanten hoorde ik heel positieve geluiden over zijn verdiensten in vele ziekenhuizen. Dat geeft toch weer moed.

Zijn kinderen zijn inmiddels volwassen. Een van hen koos om zijn vader te volgen en werkt ook als techneut in het ziekenhuis! Sylvester is Moslim. De Ramadan is begonnen. Geen eten en drinken tussen zonsop- en – ondergang. Met overtuiging houdt hij vast aan de voorschriften. Het gebed speelt een grote rol in zijn leven en vindt hierin de kracht om de vele tegenslagen te kunnen verwerken. De ontmoeting is alsof ik nooit uit Ghana weg ben geweest. We praten, lachen, overleggen, bidden samen. Voel dat er een binding is die alle dingen te boven gaat.

We bezoeken het St. Patricks Hospital, een van de eerste ziekenhuizen die ik indertijd bezocht. Veel is precies zoals het indertijd was. Maar ook zijn er nieuwe afdelingen: de operatiekamer, de nieuwe gebouwen van de school voor verplegend personeel, het nieuwe mortuarium. In het enginehouse staan nieuwe generatoren. Nog steeds zijn ze hoog nodig, zeker nu Ghana een probleem heeft met de stroomvoorziening vanuit de Volta-dam. Een nationaal esparingsprogramma is ingesteld, waarbij per regio de stroom verdeeld wordt: De ene dag stroom, de andere dag niet. Voor de industrie is het rampzalig. Overal in de rijkere delen van de steden ronken s’avonds de generatoren. Er zal een structurele oplossing moeten komen om te voorkomen dat de fragiele economie instort door gebrek aan energie…

Weerzien met Mamma Lucy
Een nacht in Maase Offinso, dan terug over de hobbelige weg naar Kumasi, om daar de bus naar Accra te nemen. Ik ben de laatste passagier die instapt en zit vooraan, naast de chauffeur . Hij blijkt een echte ondernemer te zijn. Hij is eigenaar van de bus, die hij zelf in Korea heeft gekocht! Hij was in Japan, Nederland, Belgie, Canada. In Nederland handelde hij in gebruikte auto, die hij in Ghana importeerde. Het lijkt hem goed te gaan. Voor vertrek spreekt hij zijn passagiers toe. Over de reis die komt, de tijd dat het gaat duren, de voorzieningen in de bus. En dan een kort gebed. En hij zingt voor. Een gebed om bescherming tijdens deze reis. Er heerst een gevoel van
vertrouwen in de bus, althans zo voel ik het. De chauffeur neemt zijn plaats in en we vertrekken naar het zuiden, naar Accra, waar we na 6 uur in-een- ruk-rijden veilig aankomen. De rust tijdens de reis biedt mogelijkheden om kontacten te onderhouden. Op veel plaatsen kan er met
het mobieltje gebeld worden. Gewoon vanuit de bus, vrienden in Nederland bellen. Het komt me nog steeds als onwezenlijk voor dat dit nu in Ghana kan.
Na aankomst in Accra meld ik me bij Mama Lucy Effah, onze Ghanese moeder, die tijdens ons huwelijk in Donyina, nu alweer 18 geleden, getuigde. Wat een heerlijk weerzien! Ze is niets veranderd! Even dynamisch en enthousiast als toen. Maar toch ook 17 jaar ouder, en
inmiddels gepensioneerd. Haar grootste zorgen zijn nu het bijstaan van haar kinderen bij de verzorging van hun kinderen… Haar man overleed enkele jaren geleden aan kanker. Maar haar kinderen houden haar op de been… Herinneringen ophalen over de tijd dat we samen waren; het Diocesane Health Committee, waarin we onze plannen maakten en verwezenlijkten. De vele problemen en successen. Over het huidige Ghana. De zorgen voor de toekomst. Het werd een heerlijk weerzien, waarin tijd en plaats geen grenzen kennen. Vanmorgen vroeg nog een ontmoeting met het hoofd planning van het Ministerie van Gezondheid. Op de valreep nog een demonstratie van onze software. Het lijkt erop dat er in de toekomst meer bezoeken in het
verschiet liggen. En wordt het misschien mogelijk ondersteuning te verlenen in het land waar ik nu 24 jaar geleden met dit werkt begon….

Naast me ronkt de propellermotor van het vliegtuig. Er wordt aangekondigd dat de landing wordt ingezet. We naderen Ouagadougou. Nog een dag van bezoeken en vergaderingen. Met de o.a. ontwerper van het WHO-cartografie-systeem, met de vertegenwoordiging van de Nederlandse ambassade, en vertegenwoordigers van het nationale project ter verbetering van de gezondheidszorg. Het worden nog drukke uren. Maar ik geniet intens dat het mogelijk is, dit te kunnen doen. Donderdagmorgen hoop ik dan veilig en wel weer thuis te komen en jullie
weer snel te kunnen ontmoeten.

Jan