- IL-Foto 21 Jerusalem Klaagmuur Bar Mitzvah
- IL Foto 13 Jerusalem Joodse Wijk
Sterilization of medical supplies
Consultancy, training, publications, research. With focus on developing world
Beste allemaal,
Afgelopen vrijdag kwam ik terug uit Israël. Het werd een enorm indringend en enerverend bezoek. Vandaar dit wat langere verslag…
Masada
De zon brandt hoog aan de hemel. Het is heet; rond de 40 graden. Het geel/bruin van het gesteente van de bergen overheerst. Ver beneden aan mijn voeten ligt de Dode Zee. Met een lengte van noord naar zuid van 67 km; van oost naar west zo’n 17 km. Het oppervlak ligt 417 meter onder de zeespiegel en is daarmee het laagste binnenzee ter wereld. In de heiige lucht zijn aan de overkant vaag de bergen van de kust van Jordanië te zien (Foto 00 kaart Israël). Ik sta op een steile oprijzende rots in het gebergte aan de Israëlische kant van de Dode Zee: de rots van het fort van Masada (Foto 01 (van WikiPedia), 02 en 03).
We trekken door de straten van het oude Joodse deel van de stad. Het ademt een sfeer van bijbelse tijden (Foto 13).
We volgen een deel van de Kruisweg (Via Dolorosa) van Christus die pal langs de tempelmuur loopt en brengen een kort bezoek aan de Christus’ Grafkerk op de Calvarieberg, de plaats van de kruisiging (Foto 14). We zijn in het hart van de oorsprong van het Christendom…
De Tempelberg; bidden bij de Klaagmuur
Op de Tempelberg werd rond 1000 v. Chr. onder leiding van Koning Salomo de eerste Tempel gebouwd. Deze werd in 586 v. Chr. door de Babyloniers verwoest. In 516 v. Chr. slaagde Cyrus de Grote erin een bescheiden Tweede tempel te bouwen. Rond 19 v. Chr. werd deze door Herodus de Grote volledig gerenoveerd en uitgebreid (Foto 15; tekening WikiPedia). De tempel stond op een groot rechthoekig ommuurd terrein van de heuvel Moriah, die daartoe eerst vlak werd gemaakt. Op dit plateau verrees daarna de nieuwe tempel. Voor een groot deel zijn naast de westelijke muur nu Palestijnse woningen gebouwd, waardoor het grootste deel van de muur aan het oog onttrokken is. Een klein deel is nog zichtbaar: dit deel is bekend als de Klaagmuur. De muur is opgebouwd uit stenen met elk een gewicht van rond de 2.5 ton. Met grote precisie werden ze uitgehouwen en geplaatst, elke laag 2 cm ten opzichte van elkaar versprongen. Aan de rand afgewerkt met een typerend profiel van de Herodiaanse bouwstijl. In 70 n. Chr. werd de tempel door de Romeinen vernietigd. Sindsdien is er geen nieuwe tempel meer herbouwd. In de 7e eeuw werd door de door de moslimgemeenschap op de plek van de tempel de El Aqsa (“meest verre”) moskee gebouwd en ernaast de Rotskoepel (Foto 16).
De rotsplaat onder de koepel markeert de plek waar Abraham zijn zoon Isaac zou offeren aan God. Volgens de Islam zou dit de zoon Ishmael zijn. Ook zou hier op deze plek in de eerste Joodse tempel de Ark van het Verbond geplaatst zijn. Volgens Joodse verhalen zou vanuit deze steen de gehele aarde zijn geschapen. Door de Islam wordt gezegd dat op deze plek Mohammed samen met de engel Gabriël opsteeg voor een nacht-durende reis naar de hemel. De tempelmuur werd een plek van verdriet en verlangen voor de Joden. Waar met verlangen gebeden wordt om het herrijzen van een nieuwe tempel. De tempelberg vormt het centrum van zowel de Islam, het Jodendom en het Christendom en is daarmee door de geschiedenis heen de meest geladen plek ter wereld. De aanhoudende spanningen tussen Israël en de Palestijnen leidde in 2000 tot het begin van de bouw van de door velen controversiële scheidingsmuur die de grens vormt tussen Israël en de (Palestijnse) Westelijke Jordaanoever. Hij zal lopen over de grenslijn die aan het einde van de Israelisch-Arabische oorlog in 1948 werd vastgelegd (Foto 01 kaart Israël). De scheiding zal rond de 703 km lang zijn. 58% van de muur is inmiddels gerealiseerd (Foto 17). De spanningen tussen Israëlis, de Islam, de Palestijnen en de Christelijke wereld zal alleen met grote wijsheid tot een goed einde gebracht kunnen worden. De religieuze gevoelens gaan voorbij de rede, voorbij de menselijke ratio.
Ik was verbaasd dat ik als niet-Jood bij de Klaagmuur mocht komen: deze allerheiligste plek voor de Joden. Honderden gelovigen zijn op het plein; velen staan aan de muur. In gebed; het lichaam heen-en-weerbuigend in de richting van de muur (Foto 18). Sommigen hun handen krampachtig vasthoudend aan de spleten in de muur. De ogen gesloten. Samen met Joodse orthodoxe gelovigen de muur aanraken; bidden. In de ruimte onder de poort naast de muur wordt door een groep gelovigen de Torah (de Joodse leer/wetten) besproken.
Even later komt een groepje mensen naar de muur, met een grote, met zilver versierde koker, met daarin een gebedsrol (Foto 19 en 20). Het bleek een onderdeel van het Bar-Mitzvah-ritueel (Bar Mitzvah: iemand voor wie de geboden van toepassing zijn) van een 13 jarige jongen. Op die leeftijd wordt een jongen als voldoende volwassen beschouwd om zelf rekenschap af te leggen van zijn daden. Het is een van de belangrijkste momenten in het Joodse leven…
De Holocaust in 75 minuten: Bezoek aan Yad Vashem
De bus brengt ons naar het museum dat werd ingericht ter herinnering aan de Holocaust. We krijgen een uur en een kwartier. Met indringende beelden, materialen, getuigenissen foto’s wordt de opkomst van het antisemitisme weergegeven. Het ontstaan van de theorie dat het Joden met hun macht, geld en invloed de wereld in het onheil zou storten. Uiteindelijk moest het ras van de aardbodem verdwijnen. Alles werd aangewend om dit te verwezenlijken. Beelden van de opkomst van Hitler, de Kristallnacht, het om zich heen grijpende nationaal-socialisme en de doorvoering van de Endlösung, die het probleem voor eens en voor altijd zou gaan oplossen. Het toenemende verzet, de alliantie tegen de Duitse expansiedrift, de uiteindelijke vernietiging van de Duitse oorlogsmachine en de vorming van de staat Israel. Voor de Joden die in die periode zijn gestorven is hier in Jeruzalem dit monument opgericht. Yad Vashem: “Monument van de namen”, geopend in 1953 en geheel gerenoveerd in 2005 (Foto 21, de ingang van het museum). Aan elke vergaste, neergeschoten, opgehangen of anderszins gestorvene wil men hier een naam teruggeven. Niemand is voor niets heengegaan. Meer dan vier miljoen mensen van de rond zes miljoen die tijdens de Holocaust omkwamen, zijn inmiddels in het register van het museum opgenomen. En nog steeds worden nieuwe namen toegevoegd. Met een brok in mijn keel ben ik door het museum gelopen. Vijf kwartier zijn tekort om te bevatten wat zich heeft afgespeeld. Het doet onrecht aan het leed dat is geleden. Het is een plek om terug te gaan. Om te proberen te doorgronden hoe dit allemaal kon gebeuren. Het vormt een confrontatie met je diepste zelf. In het laatste deel van het museum is aan de binnenkant van een grote conus-vormige koepel de foto van duizenden mensen te zien. Mijn gedachten gaan terug naar de verhalen van mijn vader, de oorlogstijd, het leed, de spanningen, het ondoorgrondelijke van die bewogen periode uit onze recente geschiedenis.
Tunnels langs de Westelijke Tempelmuur
Ronit Neeman, de Joodse mevrouw die de cursus organiseerde, bood aan om donderdagavond, de avond voor vertrek naar huis, de onderaardse gangen bij de Westelijke, 488 meter lange muur van de tempelberg, te bezoeken. Haar vader Herbert en haar neef Graeme, die nu in Engeland woont, gaan ook mee. Ook voor hen is het de eerste keer. Zowel de vader als de neef hebben diepgaande kennis van het verleden van Israël, van de bijbelse geschiedenis, en al gauw raken we in een boeiend gesprek over de oorsprong van het Hebreeuws, de code die in die taal verscholen gaat, het belang van de taal als oorsprong van zowel het Grieks als Romeins en de problemen van het huidige Israël. Dat terwijl we onder de Palestijnse wijk lopen en de gigantische stenen van de muur aanschouwen (Foto 23); we over de stenen lopen waar Christus de handelaren bij de tempel wegstuurde en we praten over de ongerijmdheden van deze tijd, over de zorgen rondom de toenemende invloed van de Islam. We passeren het punt waar men als Jood het dichtste kan zijn bij het Heilige der Heiligen: de plaats van de rotsplaat van het offer van Abraham.
Een deel van de get gangenstel bestaat uit waterkanalen die indertijd de tempelberg van water voorzag (Foto 24). Ik probeer de technische prestaties te bevatten die bij de bouw van de tempel geleverd zijn. Met groot enthousiasme vertellen zowel Herbert als Graeme. Diep onder het huidige loopniveau van de gang werd een paar maanden geleden een badhuis blootgelegd. Voordat mensen indertijd het tempelterrein mochten betreden moest men gereinigd worden. Elke centimeter die hier verder wordt onderzocht kan tot opzienbarende vondsten leiden.
Afscheid
Bij het verlaten van de tunnels kolkt het in mijn hoofd met gedachten: de verbazing, het ontzag, de verbijstering over deze fascinerende plek. Met diepe gevoelens van dank dat ik dit mocht ervaren neem ik afscheid van Ronit, Herbert en Graeme (Foto 25). Even later sta ik weer alleen in mijn kamer van het hotel. De koffer moet ingepakt. Samen met 3 Nederlandse Tuttnauer medewerkers en nog 2 andere mensen van een Nederlandse dealer van Tuttnauer rijden we naar het Ben Gurion vliegveld in Tel-Aviv. Bij aankomst in Nederland is het 15 graden; het is grijs en het regent…
Jan Huijs, Renkum, 01-07-2007